Txerto: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Vaccination of girl.jpg|thumb|261x261px|Injekzio bidezko txertaketa.]]

'''Txerto'''ak prestakin biologikoak dira, gaixotasun baten aurrean [[Oroimen immunologiko|immunitate hartu]]<nowiki/>a aktibatzen dutenak. Normalean, [[eritasun]] jakin bat eragiten duen [[mikroorganismo]]<nowiki/>aren antzeko [[Agente infekzioso|agente]]<nowiki/>ez osatuta egoten dira, [[antigeno]] ere esaten zaienak. Antigenoak hiru motatakoak izan daitezke: indargabetuta edo hilda dauden [[mikrobio]]<nowiki/>ak, horiek ekoitzitako [[toxina]]<nowiki/>k edo azalean dituzten proteinak. Antigenoak [[immunitate-sistema]] aktibatzen du infektatutako organismoan, gorputz arrotz baten moduan identifikatu, eta horren aurkako [[antigorputz]] espezifikoak ekoizten ditu. Horrela, etorkizunean infekzio berdina pairatuz gero, gorputza gai izango da mikrobio arrotza azkar ezagutzeko eta suntsitzeko. Txertoak [[profilaktiko]]<nowiki/>ak edo terapeutikoak izan daitezke. Profilaktikoak [[gaitz]]<nowiki/>a gertatu baino lehen prebentziorako erabiltzen diren txertoak dira; terapeutikoak, ordea, ez dira prebentziorako erabiltzen, infekzio edo minbizi-zelulen aurkako tratamendu gisa baizik.<ref>{{Erreferentzia|izena=Cornelis J. M.|abizena=Melief|izenburua=Therapeutic cancer vaccines|orrialdeak=3401–3412|abizena2=van Hall|abizena3=Arens|abizena4=Ossendorp|abizena5=van der Burg|izena2=Thorbald|izena3=Ramon|izena4=Ferry|izena5=Sjoerd H.|data=2015-9|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26214521|aldizkaria=The Journal of Clinical Investigation|alea=9|zenbakia=125|issn=1558-8238|pmid=26214521|pmc=PMC4588240|doi=10.1172/JCI80009|sartze-data=2018-11-16}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Kalijn F.|abizena=Bol|izenburua=Prophylactic vaccines are potent activators of monocyte-derived dendritic cells and drive effective anti-tumor responses in melanoma patients at the cost of toxicity|orrialdeak=327–339|abizena2=Aarntzen|abizena3=Pots|abizena4=Olde Nordkamp|abizena5=van de Rakt|abizena6=Scharenborg|abizena7=de Boer|abizena8=van Oorschot|abizena9=Croockewit|izena2=Erik H. J. G.|izena3=Jeanette M.|izena4=Michel A. M.|izena5=Mandy W. M. M.|izena6=Nicole M.|izena7=Annemiek J.|izena8=Tom G. M.|izena9=Sandra A. J.|data=2016-3|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26861670|aldizkaria=Cancer immunology, immunotherapy: CII|alea=3|zenbakia=65|issn=1432-0851|pmid=26861670|pmc=PMC4779136|doi=10.1007/s00262-016-1796-7|sartze-data=2018-11-16}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Julia ML|abizena=Brotherton|izenburua=HPV prophylactic vaccines: lessons learned from 10 years experience|orrialdeak=999–1009|hizkuntza=en|data=2015-08|url=https://www.futuremedicine.com/action/captchaChallenge?redirectUrl=https%3A%2F%2Fwww.futuremedicine.com%2Fdoi%2F10.2217%2Ffvl.15.60|aldizkaria=Future Virology|alea=8|zenbakia=10|issn=1746-0794|doi=10.2217/fvl.15.60|sartze-data=2018-11-16}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ian H.|abizena=Frazer|izenburua=Development and implementation of papillomavirus prophylactic vaccines|orrialdeak=4007–4011|data=2014-05-01|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24748633|aldizkaria=Journal of Immunology (Baltimore, Md.: 1950)|alea=9|zenbakia=192|issn=1550-6606|pmid=24748633|doi=10.4049/jimmunol.1490012|sartze-data=2018-11-16}}</ref>

 

Txertoak jartzeari txertaketa edo txertatze deritzo. Gaur egun, txertaketa da [[gaixotasun infekzioso]]<nowiki/>ak saihesteko metodorik eraginkorrena<ref>United States Centers for Disease Control and Prevention (2011). ''A [https://www.cdc.gov/oid/docs/ID-Framework.pdf CDC framework for preventing infectious diseases].'' Archived 2017-08-29 at the Wayback Machine. Accessed 11 September 2012. "Vaccines are our most effective and cost-saving tools for disease prevention, preventing untold suffering and saving tens of thousands of lives and billions of dollars in healthcare costs each year."</ref>. Are gehiago, txertaketa masiboei zor diegu mundu zabalean [[baztanga]] bezalako hainbat [[Gaixotasun infekzioso|gaitz infekzioso]] desagertu izana, baita beste hainbaten maiztasuna murriztu izana ere, hala nola, [[Amorru (gaixotasuna)|amorru]], [[poliomielitis]] edo [[tetanos]] gaixotasunenak. Azken hamarkadetatik hona txertoen eraginkortasuna zabal eta sakon ikertu eta egiaztatu da. Sakonki aztertu diren txertoen artean daude [[influenzaren txerto]]<nowiki/>a,<ref>{{Erreferentzia|izena=Anthony E.|abizena=Fiore|izenburua=Seasonal influenza vaccines|orrialdeak=43–82|abizena2=Bridges|abizena3=Cox|izena2=Carolyn B.|izena3=Nancy J.|data=2009|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19768400|aldizkaria=Current Topics in Microbiology and Immunology|zenbakia=333|issn=0070-217X|pmid=19768400|doi=10.1007/978-3-540-92165-3_3|sartze-data=2018-11-16}}</ref> [[HPV-ren txerto]]<nowiki/>a<ref>{{Erreferentzia|izena=Yuli|abizena=Chang|izenburua=Evaluating the impact of human papillomavirus vaccines|orrialdeak=4355–4362|abizena2=Brewer|abizena3=Rinas|abizena4=Schmitt|abizena5=Smith|izena2=Noel T.|izena3=Allen C.|izena4=Karla|izena5=Jennifer S.|data=2009-07-09|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19515467|aldizkaria=Vaccine|alea=32|zenbakia=27|issn=1873-2518|pmid=19515467|doi=10.1016/j.vaccine.2009.03.008|sartze-data=2018-11-16}}</ref> eta [[barizelaren txerto]]<nowiki/>a.<ref>{{Erreferentzia|izena=Thomas J.|abizena=Liesegang|izenburua=Varicella zoster virus vaccines: effective, but concerns linger|orrialdeak=379–384|data=2009-8|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19606157|aldizkaria=Canadian Journal of Ophthalmology. Journal Canadien D'ophtalmologie|alea=4|zenbakia=44|issn=1715-3360|pmid=19606157|doi=10.3129/i09-126|sartze-data=2018-11-16}}</ref> [[Munduko Osasun Erakundea]]<nowiki/>ren esanetan, jada hogeita bost [[infekzio]] desberdinetarako txertoak daude baimenduta eta eskuragarri.<ref>World Health Organization, [http://www.who.int/immunization/global_vaccine_action_plan/GVAP_doc_2011_2020/en/ Global Vaccine Action Plan 2011-2020]. Archived 2014-04-14 at the Wayback Machine. Geneva, 2012.</ref>

 

== Historia ==

== Erreferentziak ==

{{erreferentzia zerrenda|2}}

 

== Kanpo loturak ==

{{scholia}}

{{commonskat}}