Motia: berrikuspenen arteko aldeak

 

Motia (antzinako grezieraz: Μοτύη, Μοτύα; italieraz: Mozia, Mothia; Sizilieraz: Mozzia), antzinako hiri indartsu bat zen, Siziliako mendebaldeko kostako irla batean kokaturik Drepanum (gaurko Trapani) eta Lilibeum (gaurko Marsala) artean. Monje basiliek, XI. mendean, irla San Pantaleo berrizendatu zuten. Stagnone urmaelean datza, Marsalako udalerrikoa izanik.

Irlaren neurriak honako hauek dira: 850 metro luze, 750 zabal eta Siziliako kostatik kilometro batera dago. Antzinean, lubeta batek lotzen zuen irla eta kosta, bakarrik gurdiak gurpil handiekin hirira errazago heltzeko (Diodorus Siculus XIV. 48.).

Marmolezko eskultura bat aurkitu zen 1979an Motiako auriga bat irudikatuz (BELL, Malcolm Bell (1995): , III Memoirs of the American Academy in Rome Vol. 40 “ The Motya Charioteer and Pindar's "Isthmian 2" , 1-42 or.) ()

 

==Historia==

Hiriaren sorrera, agian, K.a. VIII. mendean gertatu zen, hau da, Kartagoren fundazioa baino mende bat beranduago. Fenizioen kolonia bat izan zen, gustuko zutenak antzeko tokietan merkataritzako guneak eraikitzea baina denborren poderioz, hiri garrantzitsu bat bilakatu zen. Feniziarrek bizitzeko ez zen irla, haren garaiko hiri aberatsenetako bat bilakatu zuten. Urmaelaren defentsa naturala zen baina harresiez inguratuta zegoen ere. Haize-errotak eta putzuak erabiltzen ziren ura lurruntzeko eta gero gatza ehotzeko eta findatzeko. Gaur egun, errotak eta gatz-putzuen (Ettore Infersa izenekoak) jabeek konpondu dituzte bisitagarriak izateko.

Hala ere, Motia oso gutxi aipatzen da historian haren setioa pairatu arte. Lehenengo aipamena Hekateko Miletokoa da (Stephanus of Byzantium s. v.. ), geroago Tuzididesek dio atenastarren espedizioaren garaian (K.a. 415), Motia zela feniziarren koloniarik handiena (Thuc. vi. 2.). Zenbait urte geroago, K.a. 409an, Hannibal Magonek kartagotar armada Lilibeon lehorreratu zenean, jeneral horrek itsas-armada Motiako golkoan ainguratu ondoren, lurretik Selinontera abiatu zen hiria erasotzeko (DIOD. XIII. 54, 61.). Hiri hori suntsitu zen, baina kartagotarrek alde egin ondoren, Hermokrates, Sirakusako erbesteratu bat, horretan aurkitu zuen babesa eta handik jarraitzaile askorekin arpilatzen zituen Panornoko eta Motiako eskualdeak (Id. Xiii. 63.). Hamilkarrek egindako espedizioan K.a. 407an, hi hiri hauek etengabean eman zien abegi kartagotar flotari(Id. xiii. 88.).

 

===Motiako setioa===

Hiri honen kokapenaren garratziarengatik, Dionisiok eraso egin zuen K.a. 397an. Motiako biztanleek uste zutenez Kartagok lagunduko ziela, borrokarako prestatu ziren kontinenterekin lotzen zuen lubeta moztuz. Dionisiok beste berri bat eraiki behar zuen eta katapultak ekarri zituen harresiak apurtzeko, baina motiarrek erresistentzia gogorra jarri zuten. Behin murruak zeharkatu ziren, motiarrek kalez-kale eta etxez-etxe defendatu zuten hiria. Azkenean, hiria konkistatu ondoren, greziarrek popuazilio guztia hil zuten (Diod. Xiv. 47-53.).