Lehen Mundu Gerra Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t →Hego Euskal Herria: zuz |
parrafo berri bat, Pierre Etxeberri eta Louis Lévyren aipamenak |
||
5. lerroa:
== Ipar Euskal Herria ==
[[1914]]-[[1918]]. urteen bitarteko [[Lehen Mundu Gerra|gerra hartan]] [[Frantzia]]ko gudarostean borrokatzera joan behar izan zuten euskal herritar gizonezkoengatik nabaritu zen, bereziki. Alde batetik, [[Lapurdi]]n, [[Nafarroa Beherea]]n eta [[Zuberoa]]n «belaunaldi oso bat desagertu zen», soldadu joan behar izan zuten 6.000 euskal herritar hil baitziren
[[Iñaki Egaña]] historialariak dioenez;<ref name="Egaña20111106">{{Erreferentzia|egile1-lotura= Iñaki Egaña|izena1= Iñaki |abizena1= Egaña| izenburua= Mort pour la patrie |egunkaria= [[Berria]]| data= 2011-11-06}}</ref> bestetik, ipar euskalerritarrak frantsestu zituen: Frantziaren propaganda mezuak barreneraino sartu ziren [[Ipar Euskal Herria]]n.<ref name="Bidegain20081111">{{Erreferentzia|egile1-lotura= Eneko Bidegain|izena1= Eneko | abizena1= Bidegain| url= http://paperekoa.berria.info/plaza/2008-11-11/046/006/lege_info.htm |izenburua= Euskaldunak frantsestu zituen gerla |egunkaria=[[Berria]]| data= 2008-11-11}}</ref>
Hasieran, frantses sentimendua ez zen sarturik euskaldunen baitan XX. mende hasieran. Oro har, Europan, intsumituen kopurua % 1,5ekoa zen; Ipar Euskal Herrian, haatik, % 20koa zen. Behe Pirinioetako prefetak Barne ministroari gutun bidez esan zionez, “euskaldunek duten jarrera higuina, soilik esplikatu daiteke duten mentalitate berezi horretan, askok, sortu eta ikusi duten lur puska hori kontsideratzen dute beraien aberri bakarra”.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Menderatuak bai, asimilatuak ez|hizkuntza=eu|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2618/lehen-mundu-gerraren-amaiera|aldizkaria=Argia|sartze-data=2018-10-27}}</ref> ▼
▲Hasieran, frantses sentimendua ez zen sarturik euskaldunen baitan XX. mende hasieran. Oro har, Europan, intsumituen kopurua % 1,5ekoa zen; Ipar Euskal Herrian, haatik, % 20koa zen. Behe Pirinioetako prefetak Barne ministroari gutun bidez esan zionez, “euskaldunek duten jarrera higuina, soilik esplikatu daiteke duten mentalitate berezi horretan, askok, sortu eta ikusi duten lur puska hori kontsideratzen dute beraien aberri bakarra”.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Menderatuak bai, asimilatuak ez|hizkuntza=eu|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2618/lehen-mundu-gerraren-amaiera|aldizkaria=Argia|sartze-data=2018-10-27}}</ref>
1918ko azaroaren 30ean Behe Pirinioetako departamentuaren prefetak 812 desertore eta 6444 intsumitu zenbatu zituen<ref>Joël Rocafort, Avant oubli : soldats et civils de la Côte basque durant la Grande Guerre, Editions Atlantica, Biarritz, 1997, 495.orr.</ref>, departamentuan mobilizatutako soldaduen %17a<ref>Miquèl Ruquet, “Désertions et insoumissions sur la frontière des Pyrénées pendant la guerre de 14-18”, in Mémoire et trauma de la Grande Guerre, CRBC Rennes 2, 2010, 69.orr.</ref>. Desertzioaz akusatuta bi euskal herritar fusilatu zituzten gainera, 1914ko urrian [[Izpura|Izpurako]] ([[Nafarroa Beherea|Baxe Nafarroa]]) [[Pierre Etxeberri]] gaztea eta 1915ko urtarrilean [[Louis Mardochée Lévy|Louis Lévy]], [[Espiritu Saindua (Baiona)|''Saint Esprit'']] auzoko [[:Kategoria:Baionarrak|Baionarra]].{{aipu|Mila bederatziehun eta hamalaua! Euskal etxeetan hamaika negar eginarazi duen urtea! Gerla hasteko urtea!|[[Jean Elizalde]]: ''LVII.a gerlan''<ref>[[Jean Elizalde]]: [http://klasikoak.armiarma.com/idazlanak/Z/ZerbitzariGerlan.htm «Lehen egunak, lehen guduak»]. ''LVII.a gerlan'' liburuko lehen atala.</ref>}}
| |||