|
== Hego Euskal Herria ==
[[1914]]ko [[uztailaren 28]]an gerra hasi zenean, [[Espainia]] ekonomikoki garatu gabeko estatua izan zen, iparraldeko eskualdeetan industria xumea zuena<ref>{{Erreferentzia|abizena= Tirado |izena= Daniel A. |urtea= 2000 |izenburua= Economic Integration and Industrial Location: The Case of Spain Before WWI |argitaletxea= European University Institute}}</ref>. Politikoki ere [[kolonialismo|koloniak]] galdu zituen herrialde etsita izanetsia zen, [[Borboien berrezarkuntza (Espainia, 1874-1931)|monarkia kontserbadore batek]] zuzenduta. GauxakGauzak horrela eta, [[abuztuaren 7]]an [[Alfontso XII.a Espainiakoa]]ren [[Errege Dekretu Lege|Dekretu Lege]] batek herrialdearen neutraltasuna ezarri zuen, jadanik [[Eduardo Dato]]ren gobernuak hartutako erabakia berretsiz. BainaDena politikoden, politikariek eta hiritarrek alderdigerrako alderen baten aldekontra eginedo zutenaldeko iritziak agertu zituzten: Dato neutrala izan zen,; erregea bera, [[Álvaro de Figueroa]] Romanonesko kondea, [[Antonio Maura|Maura]] eta [[Alejandro Lerroux|Lerroux]] aliatufiloakaliatuen etazaleak ziren; [[Juan Vázquez de Mella]] karlista, berriz, germanofiloa<ref>{{Erreferentzia|izenburua= España y la guerra |aldizkaria= Historia 16| izena= Manuel |abizena= Espadas Burgos| liburukia= V: La Gran Guerra, años de sangre, ruinas y miseria| orrialde= 89–105}}</ref>. Armada ere bi zatitan banatu zen.
Hasierako eragin negatiboa pasa ondoren, ekonomia azkar hazi zen. Gerra-egileek elikagaiak, armak, metalak eta ikatza behar zituzten eta [[Bizkaia|Bizkaiko]] siderurgiasiderurgiak ondo aprobetxatu zuen egoera hori. Ontzigintza ere izugarrizko gorakada jasanizan zuen eta, istripuak eta hondoratzeak bereizirikalde batera utzita, Bilboko itsasontziak Europako zama-itsasontzi bilakatu ziren<ref name="Correo">{{Erreferentzia|izena=Imanol|abizena=Villa|egunkaria=[[El Correo]]| izenburua= El país de Jauja |data=2006-10-15| url= http://www.elcorreo.com/vizcaya/prensa/20061015/vizcaya/pais-jauja_20061015.html}}</ref>. Armagintzan, [[Astra, Unceta y Cia S.A.]] gernikarrak egiten zuen 9 mm-ko ''Campo-Giro'' modeloa arauzko bilakatu zen Frantziako armadan, eta 100.000 unitate baino gehiago saldu zituen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Astra-Unceta y Compañía|egilea=[[Auñamendi Eusko Entziklopedia]]|url=http://www.euskomedia.org/aunamendi/15960}}</ref>. Oparoaldia aprobetxatuz, negozio berriak ere ezarri zituen: [[Banco Urquijo]] Bilbon, [[Babcock Wilcox]] Trapagaranen, eta abar<ref name="Correo"/>.
Baina dena ez zen ederra, Gerrakgerrak ekoizpenaren eta esportatzearen gorakada ekarri zuen, baina ez barne-[[eskaintza]]rena edota [[soldata|soldatena]], eta [[inflazio]]a eta merkataritza zein industria [[espekulazio (argipena)|espekulazioa]] areagotuz joan ziren, baita [[Espainiako 1917ko krisia|1917ko krisia]] sortuzeregin ere<ref>{{Erreferentzia|abizena= García Queipo de Llano | izena= Genoveva | urtea= 1996 |izenburua= El reinado de Alfonso XIII. La modernización fallida |lekua= Madril| argitaletxea= Temas de Hoy |isbn= 84-7679-318-9}}</ref>.
== Erreferentziak ==
|
