Émile Zola: berrikuspenen arteko aldeak

'''Émile Zola''' ([[Paris]], [[1840]]ko [[apirilaren 2]]a – ''[[Ibidem|ib.]]'', [[1902]]ko [[irailaren 29]]a) frantziar idazlea izan zen. [[Naturalismo (artea)|Naturalismoarenaren]] aita eta ordezkari nagusitzat hartua da. [[Alfred Dreyfus]] aferari buruzko artikulu ospetsu bat idatzi zuen, epaiketaren berrikusterako erabakigarria izan zena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=euskarari ekarriak|url=https://ekarriak.armiarma.eus/?i=77|aldizkaria=ekarriak.armiarma.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref>

Idazle ospetsua zela, hausnartu barik [[Dreyfus afera]] zeritzon liskar politikoan sartu zen, [[Alfred Dreyfus]] kapitainaren errugabetasuna aldarrikatuz. Dreyfus [[judu]]ari alemaniarrentzako espioitza egitea leporatu zioten, eta [[1895|1895e]]an publikoki gradua kendu eta biziarteko zigorra ezarri zioten, kanpaiina [[antisemitismo|antisemita]] kanpaina gogor baten erdian. [[1898]]an ''[[L’Aurore]]'' egunkarian ''[[J'accuse…!]]'' ("Salatzen dut…!<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Funtsak: Salatzen dut_!|hizkuntza=eu|url=http://www.kmliburutegia.net/Record/500833|aldizkaria=www.kmliburutegia.net|sartze-data=2018-03-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Emile Zola - Salatzen dut...!|url=http://www.susa-literatura.eus/emailuak/zola/|aldizkaria=www.susa-literatura.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref>") artikulu ospetsua argitaratu zuen. Artikulua Frantziako Presidentearentzako gutun irekia zen, Armadako ofizial ugariren portaera salatzen zuena. Artikulu honen ondorioz urtebeteko kartzela-zigorra ezarri ziotenez, [[Londres]]en erbesteratu zen, presondegia saihesteko. [[1899]]an herriratu zen, Gobernuak barkatu ondoren. Azkenik, [[1906]]an Dreyfus kapitaina erabat salbuetsi zuten.

[[1902]]an, [[tximinia]] blokeatu baten erruz, etxean itoitota hil zen. Ikerketaren arabera, halabeharrezko ezbeharra izan zen baina, Dreyfus aferaren ondorioz etsai ugari zituenez, hilketa ez zen guztiz baztertu. [[Montmartre]]ko hilerrian lurperatu zuten; gero, [[1908]]an, haren errautsak [[Parisko Panteoia|Parisko Panteoira]] eraman zituzten.

Zolak nobelaren teoria orokor bat egin zuen, aldi berean balio ziona bai bere aitzindariak eta bere garaiko idazleak epaitzeko neurritzatneurri bezala, eta baibaita nobelak idazteko eredutzateredu bezala ere. Naturalista eta [[naturalismo (artea)|naturalismo]] hitzak [[biologia]]ko, [[filosofia]]ko eta arte ederretako hizkeretatik hartu zituen bere nobelagintza definitzeko. Zolak bazekien [[Stendhal]]ek, [[Charles Baudelaire|Baudelairek]] eta [[Hyppolyte-Adolphe Taine|Tainek]] izadiaren eta gorputzaren benetako irudikatze adierazgarriaren zentzuan erabiliak zituztela hitz horiek, eta bazekien errusiarrek ere eskola erretorikoari kontra jarririk baliatzen zituztela. Zolak kontzeptu horren adiera horiek guztiak bildu zituen, beraz, edertasunaren tradizio akademikoari aurre egiteko.

* [[Parisen sabela]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Zola, Émile,|abizena=1840-1902.|izenburua=Parisen sabela|argitaletxea=Alberdania|data=[2004]|url=https://www.worldcat.org/oclc/434338439|isbn=8496310280|pmc=434338439}}</ref> (''Le Ventre de Paris'') ([[2004]]). [[Alberdania]]-[[Elkar]] argitaletxeak. Itzultzailea: Karlos Zabala Oiartzabal<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=NorDaNor {{!}} EIZIE|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eneu|url=http://nordanor.eus/nor?id=101&tmp=1541422686624|aldizkaria=nordanor.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref>