Oxigeno: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
153. lerroa:
=== Oxido eta beste konposatu inorganiko batzuk ===
[[Fitxategi:Red rust3a (8553388568).jpg|ezkerrera|thumb|[[Oxido|Oxidoak]], hala nola [[burdin oxido]] edo [[Herdoil|herdoila]], oxigenoa beste elementu batzuekin konbinatzean sortzen dira.]]
Oxigenoaren [[Elektronegatibotasun|elektronegatibotasuna]] dela eta, tenperatura altuetan ia elementu guztiekin [[Lotura kimiko|loturak]] eratzen ditu [[Oxido|oxidoak]] sortzeko. Hala ere, zenbait elementuk, tenperatura eta presio normaletan zuzenean eratzen dituzte konposatu oxidoak, adibidez, [[Burdina|burdinak]] sortzen duen [[Herdoil|herdoila]]. [[Aluminio]] eta [[titanio]] bezalako [[Metal|metalen]] gainazala, airearekin kontaktuan jartzean oxidatu eta geruza fin batez estaltzen dira metala [[pasibotu]] eta [[Korrosio|korrosioa]] mantsotzen duena. Zenbait [[Trantsizio metalen oxido-metal|trantsizio -metalen]] oxidoak]] naturan aurkitzen dira [[konposatu ez estekiometriko]] bezala, [[Formula kimiko|formula kimikoak]] iradokitzen duen baino metal kopuru txikiagoarekin. Adibidez, <chem>FeO</chem> ([[wustita]] minerala), modu naturalean sortzen dena, berez Fe <sub>x-1</sub>O moduan idazten da, non «x» normalean 0,05 ingurukoa den.<ref>{{Erreferentzia|izena=Smart,|abizena=Lesley.|izenburua=Solid state chemistry : an introduction|argitaletxea=CRC Press|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/56661923|edizioa=3rd ed|isbn=0748775161|pmc=56661923|sartze-data=2018-11-02}}</ref>
 
Oxigeno konposatua [[Atmosfera|atmosferan]] kantitate txikietan aurki daiteke [[karbono dioxido]] (CO<sub>2</sub>) moduan. [[Lurrazal|Lurrazala]] eratzen duten [[Arroka|arroken]] zati handi bat oxido desberdinez eratuta daude, hala nola, [[Silizio dioxido|silizioa dioxidoz]] (SiO<sub>2</sub>, [[granito]] eta [[Harea|harean]] aurkitzen direnak), [[Dialuminio trioxido|dialuminio trioxidoz]] ([[alumina]] Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>, [[bauxita]] eta [[Korindoi|korindoian]] aurkitzen direnak), [[diburdin trioxidoz]] (Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>, [[hematite]] eta herdoilean aurkitzen direnak) eta [[Kaltzio karbonato|kaltzio karbonatoz]] (CaCO<sub>3</sub>, [[Kareharri|kareharrian]] aurkitzen dena). Gainerako lurrazala oxigenodun beste konposatu batzuez ere eratua dago, bereziki zenbait [[silikato]] bereziz. [[Mantu|Lurraren mantuan]], zeinak lurrazalak baino askoz masa handiagoa duen, burdinaren eta [[Magnesio|magnesioaren]] silikatoak ugaritzen dira.