Tolteka: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
tNo edit summary |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Telamones Tula.jpg|thumb|250px|alt=|Gerrari toltekak, Tulako Atlantes estatuetan irudikatuak]]
'''Tolteka'''<ref>{{EuskaltzArauErref|arau-zk=190|arau-izenb=Munduko herriak eta etniak}}</ref> antzinako leinu amerindiarra da. Toltekak [[Mexiko]] erdialdean bizi izan ziren VIII eta XIII. mendeen artean, baina haien zibilizazioaren urrezko aroa 900. urte inguruan hasi zen, ordura arte garrantzi handiko kultura- eta artegune izan zen [[Teotihuacan]] hiriaren gainbeherarekin batera. Teotihuacanen gainbeheraren ondoren beren hiriburua Tulan finkatu zuten toltekek.
Zibilizazio aurreratua izan zen: besteak beste, arkitektura- eta arte-lan handiak egin zituzten (estatua erraldoiak, zutabe oso landuak), metala eta harria lantzeko teknika bikaina zuten, papera egiten zuten eta astronomia-ezagutza handiak zituzten. Erlijioari dagokionez, X. mendera arte [[Quetzalcoatl]] izan zuten jainko nagusia, Artizarraren eta Haizearen jainkoa. X. mendean [[Tezcatlipoca]] jainkoaren gurtzaren aldekoak, eskulangileak eta merkatariak gehienak, nagusitu ziren Tulan, eta hala, Quetzalcoatlen jarraitzaileek Yucatan aldera emigratu eta maien inperiora hedatu zuten tolteken eragina ([[maia zibilizazioa|maia]]-tolteka aldiaren hasiera); baina tolteken barne-gatazka ugarien eta 1168an txitximekek [[Tula]] menderatu izanaren ondorioz, toltekek indarra galdu zuten eta aztekak nagusi izan ziren garaia hasi zen, maia-tolteka kulturan oinarritu zena.
22. lerroa:
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{commonskat}}
[[Kategoria:Kultura arkeologikoak]]
| |||