Platino: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
153. lerroa:
=== Gertakariak ===
[[Fitxategi:Platinum-nugget.jpg|alt=|ezkerrera|thumb|Platinoa]]
Platinoa oso metal arraroa da<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Cohen|izenburua=Earth audit|orrialdeak=34–41|data=2007-05|url=http://dx.doi.org/10.1016/s0262-4079(07)61315-3|aldizkaria=New Scientist|alea=2605|zenbakia=194|issn=0262-4079|doi=10.1016/s0262-4079(07)61315-3|sartze-data=2018-10-27}}</ref>eta bere kontzentrazioa [[Lurrazal|lurrazalean]] 0,05 pm-koa da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Encyclopaedia of occupational health and safety.|argitaletxea=International Labor Office|data=1998|url=https://www.worldcat.org/oclc/35279504|edizioa=4th ed.|isbn=9221092038|pmc=35279504|sartze-data=2018-10-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=KJ|abizena=Murata|izenburua=Spectrochemical Analysis for Trace Elements in Geological Materials|argitaletxea=ASTM International|orrialdeak=67–67-13|url=http://dx.doi.org/10.1520/stp39566s|aldizkaria=Symposium on Spectrochemical Analysis for Trace Elements|isbn=9780803156647|sartze-data=2018-10-27}}</ref>. Batzuetan, zilarrarekin nahasten dute. Platinoa kimikoki jatorrizko platinoarekin bereizita aurkitzen da eta platinoaren taldeko metal eta [[Burdina|burdinarekin]] [[Aleazio|aleatuta]]. Normalean, jatorrizko platinoa alubial depositoetan aurkitzen da. Alubial depositoak Ameriketako kolonizazioaren aurreko bertako jendeak erabiltzen zuten [[Chocó (departamendua)|Chocó departamenduan]]. Kolonbia oraindik, platinoaren taldeko metalen iturri da. Beste alubial deposito handI bat [[Uralak|Uraletan]] dago,
[[Nikel]] eta [[Kobre]] depositoetan, platinoaren taldeko metalak [[sulfuro]] (Adib: (Pt,Pd)S) , [[telurio]] (Adib: PtBiTe) , [[antimonio]] (Adib: Pd,Sb) eta [[Artseniko|arsenikoetan]] (Adib: PtAs2) bezala agertzen dira eta bukaeran nikel eta kobrearekin. Platino arsenikoa, platinoaren iturri handienetakoa da nikelarekin elkartuta [[Sudburyko arroa|Sudburyko arroako]] depositoetan, [[Ontario (Ohio)|Ontario]], [[Kanada|Kanadan]]. [[Alaska|Alaskan]] 17.000kg platino metatu zen 1927.urtearen eta 1975.urtearen artean. Meatzeetako operazioek 1990an izan zuten bukaera<ref>{{Erreferentzia|izena=I. M.|abizena=Reed|izenburua=Report on platinum placers south of Goodnews Bay, Alaska|data=1931|url=http://dx.doi.org/10.14509/944|sartze-data=2018-10-27}}</ref>. Sulfuro mineralak (Pt,Pd,Ni)S-ek, platinoaz gain, paladio eta nikela ditu. Azken mineral hau [[Hegoafrika|Hegoafrikan]] agertzen da.
1865ean, [[Kromita|kromitak]] identifikatuak izan ziren Bushveld aldean, [[Hegoafrika|Hegoafrikan]]; platinoaren aurkikuntzarekin segidan, 1906an. 1924.urtean, Hans Merensky geologoak platinoaren hornidura handi bat aurkitu zuen Bushveld Igneous Counplex-ean, Hegoafrikan. Aurkitu zuen geruza espezifikoa, Merensky Reef deiturikoa, %75ko platinoz osatua dago. Norilsk, [[Errusia|Errusian]] dagoen [[kobre]]-[[nikel]] depositoa eta [[Sudburyko arroa|Sudburyko arroan]], [[Kanada|Kanadan]] dagoena, beste bi deposito handienak dira. Nikelezko mea ekoizten duten kantitate handi bat, platinoaren 0,5 ppm-ko meaz osatuta daude. Erreserba txikiago batzuk Estatu Batuetan aurki daitezke, adibidez, Absaroka mendikatean, Montanan. 2010.urtean, [[Hegoafrika]] platinozko ekoizle nagusia izan zen, ia %77-ko banaketarekin, Errusiarekin jarraian %13-arekin. 2010ean, munduko ekoizpena 192.000kg (423.000lb) izan zen.
Platino deposito handiak [[Tamil Nadu|Tamil Nadu estatuan]], [[India|Indian]] daude.
Platinoa [[Ilargia|Ilargian]] eta [[Meteorito|meteoritoetan]] ugaritasun handiarekin agertzen da. Horrela, platinoa lurreko [[bolido]] inpaktuan aurkitzen da eta honek eragin positibo bat du, [[Sumendi|bolkanismoan]] eta ekonomikoki [[Meatzaritza|meatzetan]] metatu daiteke. Honen adibidea, [[Sudburyko arroa]] da.
== Historia ==
| |||