Mozarabiar: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t 212.81.219.226 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Marklar2007 wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. Etiketa: lehengoratzea |
|||
1. lerroa:
[[Fitxategi:B Valladolid 93.jpg|right|thumb|200px|[[X. mendea|X. mendeko]] mozarabiar irudia, [[apokalipsi]] irudikatzen duena.]]
'''Mozarabiarrak''' ({{lang-ar|مستعرب}}, ''musta’rib'', ''"arabiartua"'', {{lang-es|Mozárabe}}) [[Iberiar penintsula]]ko lurralde [[musulman]]etan bizi ziren [[kristautasun|kristauak]] ziren<ref>{{Erreferentzia|url=http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=mozarabiar|izenburua=Mozarabiar|egilea=Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa}}</ref>. [[Erdi Aroa]]n erabili zen batez ere kontzeptu hau. Hitzarmen batzuei esker, nolabaiteko autonomia mantentzea lortu zuten, emir eta kalifen begiradapean beren lege eta erlijio errituak mantendu zituztelarik<ref>{{erreferentzia|izena= Mikel |abizena= Epaltza |izenburua= Mozarabs: an emblematic Christian minority in Islamic al-Andalus |bilduma= Jayyusi: The legacy of Muslim Spain|urtea= 1994|orrialdea= 148-170}}</ref>. [[Bisigodo]]en ondare zen [[mozarabiar erritu]]a gaur egun oraindik ere erabiltzen da Kordobako kapera batean.
Batzuk kristautasunera bilakatutako [[musulman]]ak ezkondu zituzten [[arabiar]] eta [[berbere]] kristauak ziren. Hauek [[arabiera]] [[lehen hizkuntza|ama hizkuntza]] zutenez, jatorrizko mozarabiarrak ziren. Mozarabiar hauen artean [[omeiatar Kaliferria|omeiar]] aurkako buruzagia izan zen [[Umar ibn Hafsun]] zegoen. [[XI. mendea]]n [[Toledo]] konkistatu ondoren, eta baita [[Alfontso I.a Nafarroakoa|Alfontso Bataiatzaileak]] egindako konkistak eta gero, horietako asko, gehienak [[muladi]]ak zirenak, fede-aldaketa jendetsua egin zuten. Batzuetan, hitza kristautasunera bilakatutako [[judu]] [[sefardi]]ak izendatzeko ere erabiltzen dute. Kontuan izan behar da, [[XII. mendea|XII.]] eta [[XVII. mendea|XVII. mendeen]] artean kristautasunera bilakatutako [[mudejar]] eta [[morisko]]ak ez bezalakoak ziren.
8. lerroa:
== Mozarabiar martiriak ==
{{Esaera2|(...) Perfecto izeneko apaiz batek kristautasuna zabaltzen zuen eta uko egiten zion jendaurrean [[Mahoma]]ri. Horregatik, heriotza-zigorra jaso zuen. Perfecto [[apaiz]]ari zigorra ezartzera zihoazenean (850eko apirilaren 18an), hark iragarri zuen urtebete igaro aurretik hil egingo zela Nasar xanbelana. [[Profezia]] bete egin zen, eta mozarabiarrek pentsatu zuten [[Jaungoiko]]ak onartu egin zuela Perfectoren portaera. Hori dela eta, Mahoma iraintzen hasi ziren jendaurrean, Gobernadore musulmanek berehala hil zituzten biraogile horiek. Hala, [[martiri]] bihurtu ziren Juan [[merkatari]]a, Paulo [[diakono]]a, Sancho [[gudari]]a eta beste hainbat.<br><br>Bi alderdiek oso jarrera argia izan zuten hasiera-hasieratik: mozarabiarren iritziz, Naserren heriotzak agerian utzi zuen Jainkoa Perfectoren portaerarekin bat zetorrela; eta agintari musulmanek [[Koran]]anen aginduak bete zituzten, eta horregatik, bortizki hil zituzten jendaurrean eta eskandaluz Mahomaren eta haren erlijioaren aurka [[birao]] egin zuten guztiak.<br><br>[[Abd ar Rahman II.a]] [[emir]]rak (822-852) esku hartu behar izan zuen, Recafredo Sevillako [[metropoli]]ko [[gotzain]] kristauarekin batera, [[kontzilio]] bat egiteko eta kordobar asaldatuen arazoa konpontzekok.|A. Urbieto, J. Regla, J.M. Jover, C. Seco, "Espainiako historiaren sorrera", 1972.}}
== Erreferentziak ==
| |||