Andorra: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
140. lerroa:
== Historia ==
{{sakontzeko|Andorrako historia}}
[[1278]]an independentzia lortu zuenetik, [[Foixko Konderria|Foixko kondea]] (gero Frantziako erregea, eta azkenik errepublikako lehendakaria) eta [[Urgell]]go apezpikua izan dira Andorrako printzekideak edo estatuburuak. Barne arazoen ardura aukeratutako kontseilu nagusi baten esku uzten zen. Justizia arazoak, kanpo harremanak eta defentsakoak printzekideen kontrolpekoak izaten ziren. Emakumezkoek [[1970]]ean lortu zuten botoa emateko eskubidea.
[[1982]]ko urtarrilean bereizi egin ziren legegintza eta eragiletza funtzioak, eta kontseilu nagusiak (28 kidez osatua) kontseilu eragile edo gobernu bat izendatu zuen, lehendakaria buru zuela. [[1993]]ko martxoaren 14an, andorratarrek, erreferendum bidez, indarrean zuten sistema erdi feudala baztertu eta konstituzio berri bat onartu zuten, eta geroztik, estatu burujabe eta demokratikoa ezarri da.
Konstituzio horrek bide ematen dio Andorrari justizia aginpide burujabea izateko, bere kanpo politika propioa garatzeko eta nazioarteko erakundeetan parte hartzeko. 1993an onartu zuten Nazio Batuetan. Gainera, alderdi politikoak eratu ahal izan dituzte eta baita sindikatuak ere, lehenago ez baitzen ez alderdirik eta ez sindikaturik. Grebarako eskubidea ere legeztatua izan da.
Bi printzekideek segitzen dute estatuburu izaten, baina orain, herrialdeko mugei buruzko legeen gainean dute soilik [[beto eskubide]]a. Frantziak eta Espainiak lehengo ardurekin jarraitzen dute printzerriaren defentsa eta diru arazoei dagokien guztian. Konstituzio berria onetsi ondorengo 1993ko abenduan egin ziren lehen hauteskundeak, eta [[1994]]ko urtarrilean Oscar Ribas Reig hautatu zuten Andorrako lehen gobernu burujabeko presidente. [[2004]]ko azaroaren 15ean, lankidetza hitzarmena sinatu zuen [[Europar Batasuna]]rekin.
== Gobernua eta administrazioa ==
| |||