Supernoba: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
→Sailkapena: interwikiak |
|||
44. lerroa:
== Sailkapena ==
{{Lanean|Supro23}}
Supernobak ulertzeko saiakuntzen barnean, astronomoek beren [[Argi kurba|argi kurben]] eta bere espektroan agertzen diren [[Elementu kimiko|elementu kimikoen]] [[Espektro lerro|xurgapen-ildoen]] arabera sailkatu dituzte. Banaketa egiteko lehen elementua [[Hidrogeno|hidrogenoak]] sortutako lerro baten presentzia edo gabezia da. Supernobaren espektroan hidrogeno lerroa badago ([[Balmer lerroak]] ere deitua) II motakoa da; bestela I motakoa da. Bi mota horietako bakoitzean azpimotak daude, beste elementuen presentziaren edo argia kurbaren formaren (supernobaren [[Itxurazko magnitude|itxurazko magnitudearen]] grafikoa denbora-funtzioaren arabera) arabera.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Enrico|abizena=Cappellaro|izenburua=Supernova Types and Rates|argitaletxea=Springer Netherlands|orrialdeak=199–214|hizkuntza=en|abizena2=Turatto|izena2=Massimo|data=2001|url=https://doi.org/10.1007/978-94-015-9723-4_16|aldizkaria=The Influence of Binaries on Stellar Population Studies|isbn=9789048157457|doi=10.1007/978-94-015-9723-4_16|sartze-data=2018-10-03}}</ref><ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Massimo|abizena=Turatto|izenburua=Classification of Supernovae|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|orrialdeak=21–36|hizkuntza=en|data=2003|url=https://doi.org/10.1007/3-540-45863-8_3|aldizkaria=Supernovae and Gamma-Ray Bursters|isbn=9783540440536|doi=10.1007/3-540-45863-8_3|sartze-data=2018-10-03}}</ref>
{| class="wikitable"
|+Supernoben taxonomia<ref name=":1" /><ref name=":2" />
| rowspan="3" style="background:#ccc; valign:center;" |I mota<br />[[Hidrogeno]]rik ez
| colspan="4" |Ia mota<br />[[Ionizazio|Ionizatutako]] [[silizio]] lerro bat agertzen da argi maximotik hurbil
| colspan="4" style="background:#fff;" |[[Supernoba#Ihes termikoa|Ihes termikoa]]
|-
75. lerroa:
Ia supernoben kopuru txiki batek ezohiko ezaugarriak ditu, esate baterako, argitasun ez-estandarrak edo zabaldutako argi kurbak. Horrelako ezaugarriak erakusten dituztenak, lehengo aldiz antzeko ezaugarriak behatu ziren supernobari erreferentzia eginez sailkatzen dira. Adibidez, SN 2008ha supernoba, argitasun gutxi izan zuena, Ia-2002cx klasekoa dela esaten da, SN 2002cx supernobaren antzekoa delako.
Ic motako supernoben multzo txiki batek asko zabaldutako eta nahasitako emisio lerroak erakusten ditu.
=== II mota ===
[[Fitxategi:SNIIcurva.png|alt=Argi kurbak II-P eta II-L motako supernobak bereizteko erabiltzen dira|thumb|Argi kurbak II-P eta II-L motako supernobak bereizteko erabiltzen dira.]]
II motako supernobak ere espektroan oinarrituta banatu daitezke. II motako supernoba gehienek emisio lerro oso zabalduak dituzte,
Supernoba gutxi batzuk, SN 1987K eta SN 1993J adibidez, mota aldatzen dutela ematen du: hasieran hidrogenoa lerroak erakusten dituzte, baina asteetatik hilabeteetara doan denboran helio lerroak nagusitzen dira. "IIb motakoak” deitzen zaie, II eta Ibekin motekin normalean lotutako ezaugarrien konbinazioa deskribatzeko.<ref name=":2" />
88. lerroa:
=== III, IV eta V motak ===
[[Fritz Zwicky]]k supernoba mota gehiago definitu zituen, nahiz eta I edo II motako ezaugarriak betetzen ez zituzten oso adibide gutxian oinarritu zen. SN 1961i III motako supernoba bakarra izan zen, argi kurba zabala eta espektroan motelki agertzen ziren hidrogenozko Balmer lerroak zituena. SN 1961f IV motako kide bakarra izan zen, II-P motako supernoben antzekoa den kurba argia izan zuena, [[Hidrogenoaren espektro|hidrogeno xurgapen lerroekin]] baina hidrogeno emisio lerro ahulekin. V mota SN 1961V supernobarako sortu zen, ezohiko supernoba faltsu bat. Bere ezaugarriak distira handitze
Gaur egun, mota guzti hauek II motako “peculiar” azpimultzoan sailkatzen dira, eta beste hainbat adibide aurkitu dira.<ref name=":3" />
| |||