Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak

 

[[1936]]ko [[urriaren 8]]an [[Bizkaiko Batzar Nagusiak|Gernikako Batzar Nagusian]] [[Jose Antonio Agirre]]k [[Eusko Jaurlaritza]]ren [[lehendakari]] kargua zin egin zuen.<ref>[http://web.archive.org/20040608053553/es.geocities.com/gce_euzkadi/paginas/3.html Alberto Bru, Jordi Pedrosa eta Txema Prada: ''Formación del Gobierno y del Euzko Gudarostea (Ejército Vasco)'']</ref> Gobernuak bederatzi hilabete iraun zuen. Batasun gobernua sortu zuen [[abertzaletasun|abertzale]], [[Komunismo|komunista]], errepublikazale eta [[Sozialismo|sozialistekin]]. Beronen ekimena praktikan estatu independente batena izan zen, halabeharrez gerrak bultzatuta: bere unibertsitate, diru, [[eusko Gudarostea|armada]], eta abarrekin.

Estatutu berria [[Elgeta]]ko Estatutua izenaz ere ezaguna izan zen, matxinoek [[Elgeta]] konkistatu zutenean onartua izan zelako. [[Jose Antonio Agirre|Agirrek]] zin egin zuenean, ekitaldian parte hartu zuten [[gudari]] gazteek "Estatutua ez, Autonomia bai" oihukatu zuten. [[Luis Arana Goiri]]k ados ez zegoela adierazteko alderdia utzi zuen egun hartan, baina alderdikideei alderdia ez uzteko eskatu zien.<ref name=Payne />