Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak

 

Hona hemen adibide bi:

* [[Lodosa]]n [[1936]]ko [[uztailaren 18]]an, altxamendu militarraren lehen albisteak herrira iritsi zirenean, bertako langile erakundeek herria okupatu eta erasotzaileei aurre egiteko agindua eman zuten. Horrela, [[uztailaren 19]]an herriko gune estrategikoetan barrikadak jarri zituzten, Mendabiarako zubian esaterako. Eskopeta eta trabukoak hartuta, gizon armatuen taldeak atera ziren. Arratsaldeko lauretan [[Guardia Zibila]], matxinatuen aldekoa, kalera irten zen. Tiroketak gertatu ziren bata bestearen atzetik. Guardia zibilek, egoeraz jabetzea lortu ez eta, [[ofentsiba Nazional-Sindikalistako Batzarren Espainiako Falangea|falangistei]] laguntza eskatu zieten.

* [[Mendabia]]n [[Espainiako Gerra Zibila|Gerra Zibilaren]] lehen egunetan bertako 99 pertsona erail zituzten altxatutako [[ofentsiba Nazional-Sindikalistako Batzarren Espainiako Falangea|falangista]] eta [[errekete]]ek. Hildako gehien izan zituzten herrietakoa da Mendabia, beraz. [[1936]]ko urtarrileko hauteskundeetan, [[ezkerra (argipena)|ezkerreko]] alderdiek garaipena erdietsi zuten Mendabiako udalean, aurreko bi urteetan izandako eskuindar gobernua garaituta. [[1936]]ko [[uztailaren 18]]an legezko gobernuaren aurka izandako altxamendu militarraren oihartzuna, egun bat beranduago iritsi zen herrira, [[uztailaren 19]]an. Udalak eta herriko langile-elkarteek egoera kontrolpean zuten hasieran, eta matxinatuen aldeko [[Guardia Zibila]]ren aurka borrokatu ziren. Larri zauritutako bi izan ziren: udaletxeko atezaina eta guardia zibil bat.