Errege Bardea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
172. lerroa:
 
=== Geomorfologia ===
Errege Bardea [[Ebroko harana|Ebroko beheraguneak]] osatzen duen unitate geologikoaren iparreko ertzean dago.<ref name="bon2">{{erreferentzia| izena= |abizena= |url=http://www.navarra.es/home_eu/Navarra/Derecho+navarro/lexnavarra/IndicesPorDepartamentos/Desarrollo+rural+Medio+Ambiente+y+Administracion+Local/Medio+Ambiente/Flora+y+fauna/Flora/FL_1999_010.htm | izenburua=10/1999 Foru Legea, apirilaren 6koa, Nafarroako Errege Bardea Natur Parke deklaratzen duena |sartze-data=2018-9-9|argitaletxea=Testu bateratua. Jatorrizkoa 1999ko 43. NAOn argitaratua, apirilaren 9an. Aldaketak: 16/2000 Foru Legea, abenduaren 29koa, navarra.es}}</ref> Beheragune hau Tertziarioko[[Tertziario]]ko orogenia[[alpetar alpetarreanorogenia]]n sortu zen, Pirinioek[[Pirinio]]ek eta [[Iberiar Mendikateaksistema]]k gora egitearen ondorioz, Ebroko blokea hondoratu zenean. Bardeak, Eozenoaren amaieraz geroztik (duela 38 milioi urte) eta Koaternarioaren hasiera bitartean aipatu mendikate hauetatik higatu eta bertara garraiatu ziren materialez (buztin, igeltsu, harearri, kararri eta konglomeratuez) osatuta daude. Material hauek, Ebroko arroa osatzen zuten ibai eta lakuetan jalki ziren eta geruza sedimentario erdi-horizontalak eratu zituzten. Dena den, zenbait kasutan, geruza hauek Ebro ibaiak eta honen adarrek Koaternarioan zehar eratutako ibai-terraza eta glazisen (ibai-terraza eskegien) azpian gelditu dira.<ref name="elhuyar1"></ref>
 
[[Eozeno]]aren amaieraz geroztik (duela 38 milioi urte) eta [[Kuaternario]]aren hasiera bitartean aipatu mendikate hauetatik higatu eta bertara garraiatu ziren materialez ([[buztin]], [[igeltsu (minerala)|igeltsu]], [[hareharri]], [[kareharri]] eta [[konglomeratu]]ez) osaturik dago Bardea. Material hauek, Ebroko arroa osatzen zuten ibai eta lakuetan jalki ziren eta geruza sedimentario erdi-horizontalak eratu zituzten. Dena den, zenbait kasutan, geruza hauek Ebro ibaiak eta honen adarrek Kuaternarioan zehar eratutako ibai-[[terraza]] eta [[glazis (geomorfologia)|glazisen]] (ibai-terraza eskegien) azpian gelditu dira.<ref name="elhuyar1"></ref>
Bardeako geomorfologiaz hitz egitean, ezinbestekoa da prezipitazio-erregimenak izan duen garrantzia aipatzea; eurien intentsitate handiak sekulako garrantzia izan baitu bertako ezaugarri diren karkaba, trokarte, sorgin-tximinia eta muino lekukoen eraketan. Lehenengoak, eurijasen ondorioz eroritako urek material bigunak (limoak eta buztinak) higatzean sortutako sakan estuak dira. Ertz malkartsuak izaten dituzte, eta etengabe aldatzen eta hazten ari dira. Sorgin-tximinia eta muinoak berriz, gogortasun handiko materialez (harearri edo kararriz) osatutako geruzen babesa dela eta higatu gabe gelditu diren buztinezko mendiskak dira. Hauek normalean taula-forma dute eta sarritan oso malkartsuak dira.<ref name="elhuyar1"></ref>
 
Bardeako geomorfologiaz hitz egitean, ezinbestekoa da prezipitazio-erregimenak izan duen garrantzia aipatzea; eurien intentsitate handiak sekulako garrantzia izan baitu bertako ezaugarri diren [[karkaba]], [[trokarte]], sorgin-tximinia eta [[muino lekukoenlekuko]]en eraketan. Lehenengoak, eurijaseneuri-jasen ondorioz eroritako urek material bigunak (limoak[[lupetz]]ak eta buztinak) higatzean sortutako [[sakan (geografia)|sakan]] estuak dira. Ertz malkartsuak izaten dituzte, eta etengabe aldatzen eta hazten ari dira. Sorgin-tximinia eta muinoakmuino lekukoak berriz, gogortasun handiko materialez (harearrihareharri edo kararrizkareharriz) osatutako geruzen babesa dela -eta, higatu gabe gelditu diren buztinezko mendiskak dira. Hauek normalean taula-forma dute eta sarritan oso malkartsuak dira.<ref name="elhuyar1"></ref>
 
== Bardeetako komunitatea ==