Arhantsusi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
27. lerroa:
== Geografia ==
[[Biduze]] ibaia udalerritik igarotzen da<ref>[http://sandre.eaufrance.fr/app/chainage/index.php?topo=&tocg=&dep=&com=64045&x=&y=&lang=&Submit=Rechercher Sandre datu-basea]</ref> eta baita [[RD-933]] errepidea ere.
=== Udalerri mugakideak ===
38. lerroa:
* Pagola
* Oihana
== Toponimia ==
=== Antzinako toponimoak ===
Arhantsusi toponimoa honako formak izan ditu: ''sanctus stephanus de aranchiis'' eta ''aranchus'' (1160<ref name="Orpustan"/>), ''Arhanssus'' (1291<ref name="Arhansus"/><ref name="Orpustan"/>), ''eransus'' eta ''aransus'' (1305<ref name="Orpustan"/>), ''Eranssus'' (1350<ref name="Arhansus"/>), ''Arhansus'' (1365<ref name="Orpustan"/> eta 1413<ref name="Arhansus"/><ref name="Orpustan"/>), ''Aransus'' (1513<ref name="Arhansus"/><ref name="Raymond">{{erreferentzia|egile1-lotura=Paul Raymond|izena1= Paul |abizena1= Raymond|izenburua= Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque}}</ref>, Iruñeko eskutitzak<ref name="Pampelune">José Yanguas Mirandak argitaraturiko eskutitzak</ref>) eta ''Aransusi'' (1621<ref name="Arhansus"/><ref name="Raymond"/><ref name="Orpustan"/>, Martin Biscay<ref name="Martin Biscay">''Derecho de naturaleza que la merindad de San-Juan-del-pie-del-puerto, una de las seys de Navarra, tiene en Castilla - 1622 -4°</ref>).
=== Etimologia ===
[[Jean-Baptiste Orpustan|Orpustanen]] esanetan, toponimoak ''Arhan-'' edo ''Arran-'' euskal erroa du.<ref name="Orpustan">{{erreferentzia|egile1-lotura=Jean-Baptiste Orpustan |izena1=Jean-Baptiste |abizena1= Orpustan |izenburua=Nouvelle toponymie basque |argitaletxea=Presses Universitaires de Bordeaux |lekua=Pessac |bilduma=Centre d'études linguistiques et littéraires basques |urtea=2006 |orrialdeak=246 |isbn=2867813964 |isbn2=9782867813962}}</ref> Besteek berriz '[[elorri beltz]] asko duen lekua' dela diote.<ref name="Arhansus">{{Mérimée|IA64000791|Présentation de la commune d'Arhansus}}</ref>
=== Egungo toponimoa ===
[[Euskaltzaindia]]k Arhantsusi hobesten du,<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|egilea=EODA|url=http://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_eoda&view=toponimia&Itemid=471&nonkodea=6.6.00.01&lang=eu|argitaletxea=Euskaltzaindia|izenburua=Arhantsusi (Oztibarre)}}</ref> bertoko herritarrak arhantsusiar edo arhantsusitar izanda.<ref name="Euskaltzaindia"/> Hala ere, [[Pierre Lhande]]k bere hiztegian ''Arhantsuse'' forma erabili zuen.<ref name="Lhande">[[Pierre Lhande]], Dictionnaire basque-français, 1926</ref>.
== Demografia ==
[[Karlos III.a Nafarroakoa]]k agindutako 1412-1413ko zerga-erroldaren arabera, herriak 5 [[Su (zerga)|su]] zituen.<ref>{{erreferentzia
| hizkuntza=fr
| izena1=Manex
| abizena1=Goyhenetche
| egile1-lotura1=Manex Goihenetxe
| izenburua=Histoire générale du Pays basque III
| liburukia=3
| lekua=Donostia / Baiona
| argitaletxea=[[Elkarlanean]]
| urtea=2001
| orrialdeak=411
| isbn=8483317443
| isbn2=9788483317440
| oclc=466971263
| orrialdea = 284}}: [[Su (zerga)|su]] banak, batez beste, 5,5 laguneko familia ordezkatzen zuen.</ref><ref>{{erreferentzia|izena= Ricardo |abizena= Cierbide |izenburua= Censos de población de la Baja Navarra|argitaletxea= Max Niemeyer Verlag|lekua= Tübingen|urtea= 1993|hizkuntza=es}}</ref> 1551eko erroldan, ''des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deçà les ports'' izenekoa,<ref>{{erreferentzia|izena= Louis |abizena= Baratchart|argitaletxea= Les amis de la vieille Navarre|data= 1995eko urtarrila|orrialdea= 44-54|izenburua= Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques, E 575}}</ref> berriz 13 su zituen, hau da, bilakaera demografiko handia izan zuen XV. eta XVI. mendeetan.
{{DemogFR | 1793=193 | 1800=159 | 1806=190 | 1821=171 | 1831=187 | 1836=213 | 1841=192 | 1846=181 | 1851=177 | 1856=163 | 1861=137 | 1866=150 | 1872=125 | 1876=146 | 1881=136 | 1886=120 | 1891=99 | 1896=115 | 1901=122 | 1906=117 | 1911=125 | 1921=121 | 1926=115 | 1931=114 | 1936=124 | 1946=131 | 1954=116 | 1962=109 | 1968=95 | 1975=102 | 1982=97 | 1990=98 | 1999=81 | date1 = 2006 | pop1 = 72}}
<small>Oharra: 2006ko biztanleria, [[INSEE]]k emaniko behin-behineko datua da.</small>
== Ondasun nabarmenak ==
* Gotorleku baten aztarna protohistorikoak ''Gaztelu Zahar''ren<ref name="Castellu Cahara">{{Mérimée|PA00084316|Le camp protohistorique du lieu-dit Castellu Cahara}}</ref> eta beste batenak Portasanse izaneko lekuan.<ref name="Portasanse">{{Mérimée|PA00084414|Le camp protohistorique du lieu-dit Portasanse}}</ref>
* XIV. mendeko [[Doneztebe eliza (Arhantsusi)|Doneztebe eliza]].<ref>{{Mérimée|IA64000767|L'église Saint-Étienne}}</ref>
* Udalerriko XVIII. mendeko zenbait etxek monumentu historiko izendapena dute.<ref>{{
{|align="center"
|[[Fitxategi:Arhansus Stèles (23).jpg|thumb|left|1645eko [[disko-formako hilarri]]a.]]
|[[Fitxategi:Arhansus stèles (3).jpg|thumb|left|Antzinako hilarria.]]
|[[Fitxategi:Arhansus Stèles (7).jpg|thumb|left|Disko-formako hilarri.]]
|}
{{clr}}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
{{Nafarroa Behereko udalerri aurkibidea}}
| |||