Durangaldea: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
162. lerroa:
== Historia ==
Lehenengo giza aztarnak Neolitiko garaikoak dira eta arkeologi lorratz garrantzizkoak aurki ditzake Abadiñoko [[Bolinkoba]]n (giza okupazioaren aztarnak) eta Oiz eta Sabigain mendietan (trikuharriak eta hilobiak). Aipatzekoa da ere, [[Euskal Arkeologia, Etnografia eta Kondaira Museoa|Bilboko Museo etnografikoan]] aurkitzen dan ''[[Mikeldiko idoloa|Mikeldi]]'' izeneko irudia.Gaur egun, Durangoko Ezkurdiko parkean irudi honen kopia bat ikus ditzakegu.
Garaiko Momoitioko Juan Deunaren baselizan eta Elorrioko Argiñetan Erdi aroko hilarriak eta hilobiak aurkitu ditzakegu▼
[[Fitxategi:Durango - San Pedro de Tabira 2.JPG|thumb|Tabirako San Pedro eliza.]]▼
[[Durangoko ibar-jaurerria]] Durangaldea osatzen duten 12 udalerriek izan zuten lehen eraketa politikoa izan zen Gerediagako baselizan elkartegunea izanik eta Nafarroako Erresumaren menpe. 1200. urtean Gaztelako Erresumaren menpe gelditu zan eta 1212. urtean Bizkaiko Jaurrerian sartu zen Nafarroako erregeak Bizkaiko Jaunari, [[Navas de Tolosako gudua]]n honek eman zion laguntzaren truke. Ofizialki, 1630. urtean izan zuen Bizkaiko Jaurerrian sarrera batasun eskrituraren bidez.▼
▲Garaiko Momoitioko Juan Deunaren baselizan eta Elorrioko Argiñetan Erdi aroko hilarriak eta hilobiak aurkitu ditzakegu.
Ibar-jaurerrian [[elizate]]ek baino ez zuten parte hartzen, [[hiribildu]]ek ez zutelako hitzik ezta botorik ere, Bizkaiko Jauntxoek sortuak baitziren eta beraien foru-legeak izaten baitzituzten. Durangoko ibar-jaurerritik kanpo gelditzen ziren hiribilduak Elorrio,Ermua, Durango eta Otxandio ziren.▼
▲[[Fitxategi:Durango - San Pedro de Tabira 2.JPG|thumb|Tabirako San Pedro eliza.]]
▲[[Durangoko ibar-jaurerria]] Durangaldea osatzen duten 12 udalerriek izan zuten lehen eraketa politikoa izan zen Gerediagako baselizan elkartegunea izanik eta Nafarroako Erresumaren menpe. [[1200]]. urtean Gaztelako Erresumaren menpe gelditu zan eta [[1212]]. urtean Bizkaiko Jaurrerian sartu zen Nafarroako erregeak Bizkaiko Jaunari, [[Navas de Tolosako gudua]]n honek eman zion laguntzaren truke. Ofizialki, [[1630]]. urtean izan zuen Bizkaiko Jaurerrian sarrera batasun eskrituraren bidez. Durangaldeak beti izan zituen Bizkaiko Jaurerrian sartzeko arazoak. Gernikako Biltzar Orokorretan Durangaldeko herri bakoitzak boto bana ez izateak, Gerediagako baselizan egiten ziren Durangaldeko Ibar-jaurerriko Biltzarrak mantentzea lortu zuen.
▲Ibar-jaurerrian [[elizate]]ek baino ez zuten parte hartzen, [[hiribildu]]ek ez zutelako hitzik ezta botorik ere, Bizkaiko Jauntxoek sortuak baitziren eta beraien foru-legeak izaten baitzituzten. Durangoko ibar-jaurerritik kanpo gelditzen ziren hiribilduak Elorrio,Ermua, Durango eta Otxandio ziren. [[1875]]eko [[abenduaren 27]]an Ibar-jaurerriaren azken batzarra egin zuten.
Aipatzekoak dira, baita ere, lurralde honetan izan ziren hereje eta sorginkeria mugimenduak. "[[Durangoko heresia|Durangoko herejeak]]" izenarekin deitutako mugimendu bat sortu zen Durangon [[1437]] eta [[1442]] urteen artean [[Alonso de Mella]] fraidearen eraginez. Mellaren pentsaera erlijiosoa Italian sortutako "[[fraticelli]]" mugimenduan oinarritua zen eta Durangoko [[Tabirako San Pedro eliza]]ren inguruan egin zituen bere lehen biltzarrak. Fernando de Muniqueta presbiteroak, mugimendua handitzen zihoala ikusirik, [[Joan II.a Gaztelakoa]] erregeari laguntza eskatu zion eskutitz baten bidez eta honek Inkisizioko ikusleak bidali zituen. Epaiketen ondorioz 10 emakume eta gizon bat bizirik erre zituzten eta Frai Alonso de Mella Granada aldera ihes egitea lortu zuen. Durangoko herejeek, justiziaren eraginetik ihes egiteko, tronpa batzuen bidez komunikatzen ziren eta, hori dela eta, gaur egun ere, Durango herria "Tronperri" ezizenarekin ezagutzen da.
Azkenik, [[XX. mende]]an eskualde mugakide hau bidegurutze estrategikoa izan zen Espainiako Gerra Zibilean. Alde batetik, [[Otxandio]] eta [[Durango]] bonbardatu zuten frankistek hegazkinen bidez Gernika baino lehen, mota honetako lehenengo erasoaldiak izan zirelarik. Beste alde batetik, [[Urkiola]]ko eremuan gerrako frontea egon zen, hegoaldetik edo Arabatik zetorrenez Errepublikaren aurkako armada. Ekialdean, berriz, [[Elorrio]] lehenengo herria zen Intxortetako eta Udalatxeko defentsak eta gero.
== Azpiegiturak ==
| |||