01:33, 3 apirila 2018ko berrikusketa aldatu Miguel Chong (eztabaida \| ekarpenak) 88 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		12:39, 2 abuztua 2018ko berrikusketa aldatu desegin Kamiruaga (eztabaida \| ekarpenak) 5.749 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
85. lerroa: [[1902]]tik aurrera, Estatu Batuetako ''Cerro de Pasco Investmen Company'' konpainiak bere gain hartu zuen meen ustiapena. [[Augusto Leguía]] lehendakari izan zen urteetan ([[1908]]-12 eta [[1919]]-30) aginpide handia eskuratu zuen, erdi-mailako klaseetara eta sortu berria zen langileriara hurbiltzen ahalegindu zen, eta berrikuntza asko eragin zituen. [[1929]]an militarrek Leguía aginpidetik kendu eta Sánchez Cerro teniente koronela ezarri zuten haren ordez. Sánchez Cerrok gogor zapaldu zuen burgesia txikiaren eta langileen artean gero eta jarraitzaile gehiago zituen APRA alderdiaren matxinada bat [[1932]]an. [[1933]]an hil zuten Sánchez Cerro, eta Benavides jeneralarekin oligarkiak iraun zuen aginpidean (1933-39). 1962an APRA alderdiko Haya de la Torre atera zen garaile, baina militarrek hauteskundeak baliogabetu eta nekazarien matxinadak gogor zapaldu zituzten. [[1965]]ean [[MIR]] ezkerreko mugimendu iraultzaileak, [[Fidel Castro\|Castro]] eta [[Ernesto Guevara\|Guevararen]] jarraitzaileak, borroka armatua hasi zuen; Peruko gudarosteak erraz menderatu zuen. [[1980]]an [[~~Sendero~~Peruko ~~Luminoso~~Alderdi Komunista\|Peruko Alderdi Komunistak]] arteztutako mugimendu maoista sortu zen, eta borroka armatuari ekin zion. Gobernuak salbuespen-goera ezarri zuen Liman eta Callaon, eta militarren zainpean jarri zituen Ayacucho eta mendialdeko beste probintzia batzuk. Oinarrizko giza eskubideak ez ziren errespetatu, eta biztanleek, bizirik iraun nahi bazuten, ~~Sendero~~Alderdi ~~Luminosoren~~Komunistaren gerrillari-ostearen edo gudarostearen alde egin beharra zuten. [[1990]]eko hauteskundeetan [[Mario Vargas Llosa]] idazlea aurkeztu zen eskuineko alderdietako koalizio baten buru, baina [[Alberto Fujimori]]ren ''Cambio-90'' alderdia atera zen garaile. [[1992]]an Fujimorik, gudarostearen laguntzarekin, estatu-kolpe bat eragin zuen, munduko herrialde gehienek arbuiatu zutena. Fujimorik Legebiltzarra eta epaien aginpidea deuseztatu, eta esku handia bereganatu zuen. [[1997]]ko maiatzean, kargutik kendu zituzten Auzitegi Konstituzionaleko kideak, Peruko konstituzioak Fujimori berriro hautatzea debekatzen zuela adierazteagatik. Hiru urte geroago predienteak kargu utzi zuen. [[2006]]ko hauteskundeetan Alan García Pérez iritsi zen agintera, eta kanpainan gogor kritikatu bazuen ere Toledoren gobernua, berak jarraitu egin zuen haren politika ekonomikoarekin. 2007an, poliziari egindako hainbat erasok nabarmen utzi zuten ~~Sendero~~Alderdi ~~Luminoso~~Komunista berriro ere ~~armatzen~~iskilutzen ari zela. [[2011]]ko uztailaren 28an [[Ollanta Humala\|Ollanta Humala Tasso]] hautatu zuten lehendakari, hauteskundeak Alberto Fujimoriren alaba [[Keiko Fujimori Higuchi]]ri irabazita. 98. lerroa: * [[1821]]eko [[uztailaren 28]]an independentzia aldarrikatu zuten. * [[1823]]ko [[irailaren 10]]ean [[Simón Bolívar\|Simon Bolivar]] izendatu zuten presidente. * [[1980]]an [[~~Sendero~~Peruko ~~Luminoso~~Alderdi Komunista\|Peruko Alderdi Komunistaren]] gerrilla maoista borrokan hasi zen. * [[2000]]an [[Alberto Fujimori]]k presidentetza utzi zuen.

Peru: berrikuspenen arteko aldeak