Siriako historia: berrikuspenen arteko aldeak

'''Siriako historia''' zibilizazioaren jaiotzarekin hasten da, [[Eufrates]] ibaiaren inguruetan hasi baitziren lehenengo [[historia|gertakari historikoak]].

 

[[Irudi: Ebla_clay_tablet.jpg|thumb|250px|Eblako buztinezko taula.]]

Siria Munduko zibilizaziorik zaharrenetako jaiolekua zela frogatu du arkeologiak. [[1975]]ean aurkitutako [[Ebla]] hiriaren inguruan inperio semitiko handia eratu zen, zein [[K. a. 2500]] eta [[K. a. 2400]] bitartean [[Itsaso Gorria|Itsaso Gorritik]], egungo [[Turkia]]ra eta [[Irak]]era hedatzen zen. Eblako hizkuntza familia semitikoan idatzitako lehena da adituen ustetan. Izan ere, Eblako jauregian Antzinateko agiritegirik zaharrenetakoa eta handienetakoa aurkitu zen. Buztinezko 17.000 taula baino gehiago dauzka, non industria, diplomazia, salerostea, artea eta nekazaritza diren hizpide nagusiak. Ebla ezaguna zen bi industria mota zela eta: alde batetik, zur, [[boli]] eta perlen lanketaz; eta, bestetik, zetaz. Gaur egun ere industria horiek, Eblako ohiturari jarraiki, ekoizpen garrantzitsua daukate.

[[Kristautasuna]]ren historian ere, Siriak garrantzi handia izan du. [[Paulo Tarsokoa]], gerora San Paulo izango zena, [[Damasko]]rako bidean kristautu zen. Aurkitu den lehen eliza kristaua Dura Europosen zegoen.

 

[[Irudi:Umayyad Mosque-Mosaics south.jpg|thumb|250px|[[VIII. mende]]ko Omeiarren Mezkita, [[Damasko]]]]

Musulmanek [[636]]an konkistatu zuten. [[Omeia Inperio]]ko hiriburu bihurtuta, hortik [[Iberiar Penintsula]] eta [[Erdi Asia]]ren tarteko lurrak gobernatzen ziren [[661]]tik [[750]] arte. Omeiarrak [[Abbasi Inperio|Abbasidarrek]] kendu zuten boteretik [[750]]ean, eta euren inperioko hiriburua [[Baghdad]] izan zen.

Damasko probintzia bateko hiriburua bihurtu zen [[Mamelukoen Inperio]]an. [[Tamerlan]] [[mongolia]]r konkistatzaileak hiria suntsitu zuen [[1400]]an. Hango artisauak [[Samarkanda]]ra eraman zituen. Berriro eraikia, [[1517]]an [[Inperio Otoman|Otoman]] turkiarrek hartu zuten. Haien menpean egon zen hurrengo lau mendeetan, [[1832]] eta [[1840]] bitarteko [[Egipto]]ko okupazioa salbu.

 

 

[[Bigarren Mundu Gerra]]ko Frantziaren porrotarekin batera ([[1940]]), Siria [[Vichy Gobernua]]ren menpe geratu zen harik eta [[Erresuma Batua]]k eta [[Frantzia Askea]]k herrialdea hartu zuten arte ([[1941]]eko uztaila). Siriako nazionalisten presioak eraginda, Frantziak armada itzularazi behar izan zuen [[1946]]ko apirilean. [[Errepublika]] bihurtuta, gobernu berri bat osatu zen.

 

Hainbat [[estatu kolpe]]ren ostean, [[Adib Shishakli]] koronelak boterea [[1949]]ko abenduan hartu zuen. [[1951]]n bere burua presidente izendatu zuen eta legebiltzarra bertan behera utzi.

 

Beste estatu kolpe baten bidez, [[1954]]an Shishakli boteretik kendu zuten. Hala ere, armadaren arteko desadostasunek herrialdearen eziraunkortasuna eragiten zuten. [[1956]]ko [[Suezko krisialdia]]ren ostean, [[Gamal Abdel Nasser]] [[Egipto]]ko presidentearen lidergoak Egiptorekin bat egitearen aldeko korrontea sortu zuen Sirian. Honela, [[1958]]ko [[otsailaren 1]]ean, [[Arabiar Errepublika Batua]] sortu zen.

 

Hala ere, batasuna ez zen luze irautekoa. Estatu kolpe baten ondoren, [[1961]]eko [[irailaren 28]]an, Siriak independentzia berreskuratu zuen. Eziraunkortasunak jarraitu zuen, berriz, harik eta [[1963]]ko [[martxoaren 8]]an, Siriako armadako haibat ofizial eskertiarrek boterea hartu zuten arte, Ba'ath Alderdi Sozialistaren egitasmoei jarraiki.