Ijitoak Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
|||
16. lerroa:
|''Facta en Olit, XXVII dia de abril l’aynooo mil CCCCXXXV''}}
Ijitoak, lehen aurkezpen modura, erromes gisa aurkezten zuten euren burua. Euren kontakizunaren arabera, zazpi urtez ibili behar ziren mundutik [[Familia Santua]] [[Herodes Antipas|Herodesengandik]] ihesi ari zenean egiptoarrek ez zutelako lagundu<ref>{{Erreferentzia|izena=Paulus|abizena=Cassel|izenburua=Ahasverus; die Sage vom ewigen Juden; eine wissenschaftliche Abhandlung;|argitaletxea=Berlin : Internationale Buchhandlung|data=1885|url=http://archive.org/details/bub_gb_DgI_AQAAMAAJ|sartze-data=2018-06-19}}</ref>. Garaiko gizartean erromesei laguntzea [[Kristautasun|kristauen]] ohituretako bat zen eta begi onez ikusi zituzten Europa osoan zehar<ref>{{Erreferentzia|abizena=Gypsy Lore Society|izenburua=Journal of the Gypsy Lore Society|argitaletxea=Edinburgh : The Society|data=1889-1999|url=http://archive.org/details/journalofgypsyl03gypsuoft|sartze-data=2018-06-19}}</ref>. Erromesaldiaren edo "turkiarren beldurraren" aitzakiarekin hamarkada batzuetan zehar mugitu ziren Europa osoan zehar, baita Euskal Herritik ere<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Robert|abizena=Plötz|izenburua=De peregrinos gitanos del siglo XV en el Camino a Santiago de Compostela : "Jojanó Baró o la gran fanfarronada"|hizkuntza=es|data=2015|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=6114741|aldizkaria=Ad limina : revista de investigación del Camino de Santiago y las peregrinaciones|alea=6|issn=2171-620X|sartze-data=2018-06-19}}</ref>. [[XVI. mende]]aren hasierarekin euren egoera okertu zen, ordea.
Ijitoen presentzia dokumentuetan aipatzen da 1483an Lapurdin, 1484an Gasteizen, 1510ean Gipuzkoan eta 1517an Bizkaian<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La historia de persecución de los gitanos vascos|hizkuntza=es-ES|data=2017-05-21|url=https://rikardohj.wordpress.com/2017/05/21/los-gitanos-vascos/|aldizkaria=Ricardo Hernández|sartze-data=2018-06-20}}</ref>.
=== Jazarpenaren hasiera ===
26 ⟶ 28 lerroa:
Euskal foru-lurraldeen kezka nagusia [[Aitoren seme]] izatea zen, eta horregatik ez zuten uzten jada bertakoa zen inork etxea bertan hartzea. Askotan judu, morisko, ijito eta agoteak nahasten ziren, odol eta familia purutasuna babesteko helburuarekin<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Exclusión social en los siglos XVI y XVII : esclavos, judíos y "portugueses" en la Gipuzkoa moderna|hizkuntza=es-es|url=http://www.eusko-ikaskuntza.org/es/publicaciones/exclusion-social-en-los-siglos-xvi-y-xvii-esclavos-judios-y-portugueses-en-la-gipuzkoa-moderna/art-9220/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.org|sartze-data=2018-06-20}}</ref>. Mendeetan zehar, behin eta berriz sortu ziren legeak purutasuna ez zuten pertsonak herrietatik kaleratzeko. Behin eta berriz egin behar honek argi uzten zuen ez zirela ''nahi bezala'' betearazten<ref name=":4" />. [[1604]]an Tolosan egindako Batzar Nagusietan Gipuzkoatik kaleratzea adostu zen, berrio ere 1651ean Mutrikun eta 1654an Hernanin ospatutako bileratan, baita 1684ko azaroaren 11an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]ren aginduz, beti ere ogibide finkorik ez bazuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Funtsak: La vida de los gitanos en Guipúzcoa /|hizkuntza=eu|url=http://www.kmliburutegia.eus/Record/325260|aldizkaria=www.kmliburutegia.eus|sartze-data=2018-06-20}}</ref>.
1538an [[Lapurdi]] eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Beheretik]] kaleratu zituzten ijitoak<ref>{{Erreferentzia|izena=Egaña,|abizena=Iñaki.|izenburua=Diccionario histórico-político de Euskal Herria|argitaletxea=Txalaparta|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/36767642|edizioa=1. ed|isbn=8481360414|pmc=36767642}}</ref>. [[Karlos IX.a Frantziakoa]]koak ijitoak debekatu zituen 1561ean. Edozein ijito aurkituz gero hiru urtez galeretara bidaltzeko eskatu zuen, nahiz eta herri baketsu gisa onartu<ref name=":3" />. 1666an debekua handitu zuen, bizitza osorako galeretara kondenatuz eta emakumeen ilea moztuz<ref name=":3" />.
=== 1802ko ''raffle'' handia ===
| |||