Ijitoak Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
|||
24. lerroa:
Lege hauek [[Nafarroako konkista|Nafarroako konkistaren]] ostean jarri ziren martxan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La expulsión de los mudéjares del reino de Navarra protagoniza en mayo la microexposición del Archivo|hizkuntza=es|url=https://www.navarra.es/home_es/Actualidad/Sala+de+prensa/Noticias/2016/05/03/microexposicion+archivo+mayo+expulsion+mudejar.htm|aldizkaria=www.navarra.es|sartze-data=2018-06-19}}</ref>. Nafarroan egindako lehen legea ijitoen aurka 1549koa da, Tuterako Korteei eskatuz ijitoak Nafarroan aurkituz gero 100 kolpe eman eta deserriratzeko. 1569an beste lege bat egin zen, "benetako pobreen eta ijitoen artean" desberdintzeko<ref name=":1" />. Hala ere, lege hau ez da orokorrean betetzen. 1573an [[Faltzes]] eta [[Larraga|Larragako]] herritar ijito batzuk kexu ziren [[Alpujarretako Matxinada|Alpujarretako Matxinadaren]] aurkako gerran parte hartu eta gero ez zitzaielako herrira bueltatzen uzten. Ez zitzaienez aurkitu "delitu nahikorik" herrira sartzen utzi zitzaien, beti ere "euren hizkuntza eta janzkera" albo batera uzten bazuten<ref name=":1" />. Hizkuntza eta jantzia uztea ohikoa zen uniformetasuna bilatzeko, baina garai hartan ijito askok euskaraz egiten zuten. Adibide bat ''Uztariz'' izeneko ijito baten aurkako epaiketan aurkitzen dugu, 1597an<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Testu zaharrak, XV-XVI. mendeak|url=https://klasikoak.armiarma.eus/testuak/testuak15025.htm|aldizkaria=klasikoak.armiarma.eus|sartze-data=2018-06-20}}</ref>.
Euskal foru-lurraldeen kezka nagusia [[Aitoren seme]] izatea zen, eta horregatik ez zuten uzten jada bertakoa zen inork etxea bertan hartzea. Askotan judu, morisko, ijito eta agoteak nahasten ziren, odol eta familia purutasuna babesteko helburuarekin<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Exclusión social en los siglos XVI y XVII : esclavos, judíos y "portugueses" en la Gipuzkoa moderna|hizkuntza=es-es|url=http://www.eusko-ikaskuntza.org/es/publicaciones/exclusion-social-en-los-siglos-xvi-y-xvii-esclavos-judios-y-portugueses-en-la-gipuzkoa-moderna/art-9220/|aldizkaria=www.eusko-ikaskuntza.org|sartze-data=2018-06-20}}</ref>. Mendeetan zehar, behin eta berriz sortu ziren legeak purutasuna ez zuten pertsonak herrietatik kaleratzeko. Behin eta berriz egin behar honek argi uzten zuen ez zirela ''nahi bezala'' betearazten<ref name=":4" />. [[1604]]an Tolosan egindako Batzar Nagusietan Gipuzkoatik kaleratzea adostu zen, berrio ere 1651ean Mutrikun eta 1654an Hernanin ospatutako bileratan, baita 1684ko azaroaren 11an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]ren aginduz, beti ere ogibide finkorik ez bazuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Funtsak: La vida de los gitanos en Guipúzcoa /|hizkuntza=eu|url=http://www.kmliburutegia.eus/Record/325260|aldizkaria=www.kmliburutegia.eus|sartze-data=2018-06-20}}</ref>.
[[Karlos IX.a Frantziakoa]]koak ijitoak debekatu zituen 1561ean. Edozein ijito aurkituz gero hiru urtez galeretara bidaltzeko eskatu zuen, nahiz eta herri baketsu gisa onartu<ref name=":3" />. 1666an debekua handitu zuen, bizitza osorako galeretara kondenatuz eta emakumeen ilea moztuz<ref name=":3" />.
| |||