16:04, 9 abuztua 2017ko berrikusketa aldatu Aihotz (eztabaida \| ekarpenak) 17.967 edits Lotura: Mirandaola burdinola ← Aurreko ezberdintasuna		15:32, 6 ekaina 2018ko berrikusketa aldatu desegin Luistxo (eztabaida \| ekarpenak) 28.258 edits →‎Aurrekari historikoak Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
5. lerroa: Burdin Aroa K. a. 600 urtearen inguruan garatu zen Euskal Herrian. Orduko burdin produktuak armak eta eskuko erremintak ziren, eta horien aztarnak ugariak dira hildakoen gorpuen errautsak gordetzeko [[trikuharri]]etan. === Lehen burdinolak: haizeolak === Lehen burdinolak haizeola ~~edo~~izenekoak ziren (agorrola ~~izenekoak~~eta ~~ziren~~jentilola terminoak ere erabili izan dira euskaraz<ref name=":0">{{Erreferentzia\|izenburua=Ezkutuko ondarea {{!}}\|hizkuntza=eu\|url=http://iparraldekohitza.eus/2018/06/06/ezkutuko-ondarea/\|aldizkaria=iparraldekohitza.eus\|sartze-data=2018-06-06}}</ref>). Mendietan kokaturik zeuden, bertan burdin minerala eta [[egur ikatz]]a egiteko beharrezkoa zen egurra zeudelako. Labeak harrizkoak ziren, 3 bider 1 metrokoak eta lur azpikoak. Gaur egun haietatik aurki daitezkeen ''zepa'' izeneko egiturak besterik ez dira, burdingintzaren hondakinak. Labe baten bidez burdina erreduzitzen zuten: hau da, beroaren bidez mineralak banatu eta burdina garbia ateratzeko erabiltzen zituzten labeak. Ez zuten galdatzen, garai hartan ez baitziren tenperatura altu horietara iristen. Ekoizten zuten totxoarekin gero errementariak objektuak egiten zituen. Egurrikatzaren errekuntza egokia egiteko airearen injekzioa modu ezberdinetan egiten zen (abearen berezko "tiroa" , hauspoak erabiliz edota tokiko haizea barnealdera bideratuz). Garai hontako aztarna gutxi aurkitzen da Euskalerrian, euri eta haizearen eraginean dauden tokitan eraiki zirenez, hormak behera erori eta desagertu direlako gehienak. Garai hartako aztarna ugari dago Euskal Herrian. Geure lurreta, burdinarotik XV. mendera arte, 2.000 urtez izan ziren operatiboak. EHUko arkeologia talde bat 1999an hasi zen katalogo bat egiten, eta 2018ra bitartean hainbat haizeola katalogatu dituzte: Bizkaian 170, Gipuzkoan 150, Araban 25 eta Lapurdi eta Nafarroa Beherean 74 (Errobiko eta Aldudeko ibarretan era bateratuan egin da ikerketa)<ref name=":0" />. Katalogatu dituzten era honetako labeen artean bada Europan orain arte deskribatu direnen artean labe mota desberdin bat Euskal Herrian: edalontzi baten forma du, aho zabaleko ontzien itxurakoa. Gainerako labeak ez bezala, goiko aldetik sartu eta ateratzen da karga, eta hori da berezi egiten duena. Egurrikatzaren errekuntza egokia egiteko airearen injekzioa modu ezberdinetan egiten zen. Etimologiagatik (haizeola, Gipuzkoako Goierri eskualdean dokumentaturiko hitza da batik bat), pentsatu izan da haizeolak mendi gainean jartzen zirela eta hauspo lana haizeak egiten zuela. Baina EHUren ikerketek meteorologia datuak ikertu dituzte, eta ez dute harremanik aurkitu toki haizetsuen eta haizeolen kokapenaren artean. == Erdi Aroko burdingintza: zeharrolak ==

Burdinola: berrikuspenen arteko aldeak