Arabako Batzar Nagusiak: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t clean up using AWB |
No edit summary |
||
21. lerroa:
'''Arabako Batzar Nagusiak''' [[Araba]]ko legebiltzar eta legegintza organo nagusia dira. [[Gasteiz]]en dute egoitza nagusia, Bizente Goikoetxea kaleko 2. zenbakiko etxean. Hala ere, bilkura-aretoa [[Arabako Foru Aldundia]]ren eraikinean dute. 1983tik 2015eraino, ''Arabako Biltzar Nagusiak'' izena izan zuten.<ref>Ivan {{larritxo|Santamaria}}: [http://www.berria.eus/paperekoa/1794/007/001/2015-11-25/arabakoak_ere_batzar.htm «Arabakoak ere, 'batzar'»], ''Berria'', 2015-11-25.</ref>
==
Gaur egun Batzar Nagusi bezala ezagutzen dugun egitura politikoaren jatorria, Batzar Nagusien antolaketa eta funtzionamenduari buruzko urtarrilaren 26ko 122/1979 Errege Dekretutik dator.
Arabako Batzar Nagusiak, ohitura historikoari jarraiki, Arabako herri desberdinen parte hartze organoa dira. Parte hartze horretarako Arabako udalerriek osatutako elkarketa egiturak dira Arabako probintzia antolatzeko oinarria, 1979tik gaur egun arte Errege Dekretuz zehaztu zen bezala.
Euskal Autonomia Erkidegorako Autonomia Estatutuak ondokoa dio 24. artikuluan Lurralde Historikoei buruz: foru erakundeak mantendu eta antolatzeko bideari jarraiki lurraldeak berriro ere antolatzeko eta, baita ere, autogobernurako erakunde pribatuek honen eskumenak garatzeko, 1980ko urtarrilaren 18an lehen Funtzionamendu Araudia onesten dute. Hori bera izango da Arabako Foru Organoen antolaketa eta funtzionamendurako oinarri nagusia. Gainera, eredu parlamentario bat finkatu zuten bi organoen (Batzar Nagusien eta Foru Aldundiaren) arteko harremanak sustatu eta elkar komunikatzeko.
Beraz, Foru Arauak finkatu bezala, zeregin batzuk esleitzen zaizkie Arabako Batzar Nagusiei. Hala nola, diputatu nagusiaren aukeraketa, aurrekontuak onestea (Foru Aldundiak proposatuko dituenak) eta Aldundiaren ekintza sustatu eta kontrolatzea.
== Funtzio Orokorrak ==
[[Fitxategi:Diputación Foral de Álava.jpg|thumb|280px|Arabako Batzar Nagusien egoitza ez bada ere, [[Arabako Foru Aldundia]]ren eraikina da bilkurak egiteko lekua.]]
==== ARAUGINTZA AHALMENA[aldatu | aldatu iturburu kodea] ====
Batzar Nagusiek egiten dituzten xedapen orokorrek Foru Arau izena hartzen dute. Autonomia Estatutuan finkatzen diren gaiak arautuko dituzte, betiere Arabaren eskumena baldin bada.
Foru Arauen bidez, honakoak arautzen dira:
- Foru organoen antolaketa eta funtzionamendua.
- Aurrekontuak, kontu orokorrak eta finantza zein kreditu eragileak.
- Zerga-araubidea.
- Obra eta zerbitzuen foru plana.
- Probintziako zein udalerrietako ondasunen araubidea.
- Lurralde osoari eragiten dieten sektore planak.
- Lurralde Historikoaren antolaketa eta banaketa politiko-administratiboa.
- Udal barrutien aldakuntza
Batzar Nagusien araugintza-ahalmenaren barruan, Foru Aldundiak proposatutakoak berrestea dagokie baita ere. Hala nola, Lurralde Historikoak bere gain hartutako eskumenak, erakunde komunei eskumenak uztea eta Eusko Jaurlaritzarekin, Estatuarekin, gainerako Lurralde Historikoekin zein beste Autonomia Erkidego edo Probintziekin egiten diren hitzarmenak.
Biltzar nagusiek foru araubide bat onetsi arte jarraitu behar dituzten tramite batzuk daude, Arabako Batzar Nagusien Araudian erregulatuta azaltzen direnak. '''Ohiko araugintza prozedura''' bat ezartzen du eta bereziak diren beste batzuk ere bai. '''Araugintza prozesu''' bat hasteko Arabako Foru Aldundiak, batzarkide talde batek, prokuradore batek edo herritarrek abiarazi ahal dituzte. Herritarren kasuan, Arabako Batzar Nagusiek Foru Arauan ezartzen dituzten betekizunak bete beharko dituzte.
Foru Aldundiak aurkeztutako ekimenak “Foru Arau Proiektua” izena badu, Batzarkide Taldeek, Prokuradoreek edo herritarrek aurkeztutakoa “Foru Arau Proposamena” izango da. Hortaz''', Foru Arau Proposamena'''ren hasierako tramitazioa beste bat izango da, izan ere, behin aurkezten denean Foru Aldundira Bidali eta honek aintzat artearen aldeko edo kontrako irizpena ematen duelako. Tramiteak bukatu eta gero, Foru Arau Proposamena Biltzar Nagusietako Osoko Bilkurara bidaltzen da honek aintzat har dezan. Aintzat hartzen badu, Foru Arau Proiektuetarako egindako araugintza-prozesu bera jarraituko du Foru Arau Proposamen horrek.
Arestian aipatu bezala, ohiko araugintza prozeduraz gain, badira '''prozedura berezi''' batzuk:
- Araugintza ahalmen osoa batzordeei uztea
- Foru Arau Proiektuak eta proposizioak irakurketa bakarreko prozeduraz onartzea.
- Arabako Foru Aldundiaren eskumenak eta hitzarmenak eskuratzeko eta lagatzeko akordioak berresteko prozedura.
- Eusko Legebiltzarraren aurrean legegintza-ekimen bat onesteko prozedura.
- Premiazko prozedura.
- Zerga Premiazko araugintzako foru dekretuak tramitatzea
===== · DIPUTATU NAGUSIA AUKERATZEA.[aldatu | aldatu iturburu kodea] =====
Batzar Nagusietako hauteskundeak burutu ostean, biltzarrak osatuta eta Mahaia aukeratuta, Foru Arauak xedatzen duen bezala, gehien jota hogeita hamar eguneko epean Osoko Bilkurako gai bakarreko zerrendan, diputatu nagusia aukeratuko da. Osoko Bilkura hori, Batzar Nagusietako Lehendakaritzak zehaztuko du zein egunetan izango den.
Arabako Batzar Nagusietako Araudiaren arabera diputaturako hautagaien proposamenak Batzar Nagusietako Mahaian aurkeztu behar dira, proposamena egiten duen taldearen eskutik; Osoko Bilkura burutu baino behintzat hirurogeitahamar ordu lehenago.
o Zein da izendapen prozedura? Lehenik eta behin, idazkari batek hautagaien izenak irakurriko ditu eta jarraian hautagaiek haien programa azalduko dute. Ondoren, batzarkideetako ordezkariek hartzen dute hitza erantzuteko txanda batek jarraituz. Eztabaida gauzatu ondoren bilkura eten egiten da eta Mahiak bozketa ordua zehazten du. Bilkura berriz hasten bozketa egiten da. Bi aukera posible daude, batetik, lehenengo bozkaketan hautagai batek gehiengo osoa lortzea eta diputatu izandatzea edo, bestetik, bozkaketan berdinketa bat ematea. Kasu honetan diputatu nagusi izendatuko dute boza kopuru handiena lortu duen talde edo koalizio politikoko hautagaia.
Amaitzeko, diputatu nagusiak Batzar Nagusietako lehendakariaren aurrean kargua zin egiten du.
1978ko Konstituzioaz geroztik 10 diputatu nagusi egon dira Arabako Batzar Orokorretan. Gaur egun EAJ/PNVko Ramiro González Vicente da Diputatu Nagusia.
* [[Arabako Foru Aldundia]]
== ARABAKO FORU ALDUNDIAREN KONTROLA ETA SUSTAPENA ==
Foru Aldundiaren eta Batzar Nagusien arteko harremanak sistema parlamentario bati dagozkionak dira, harreman horretan Foru Aldundiak (botere exekutiboa) Batzar Nagusien aurrean (botere legegilea) non bere kudeaketaren berri ematen duen eta honen menpe dagoen. Hortaz, foru-gobernuaren kudeaketa politikoa kontrolatu eta sustatu dezakete Batzar Nagusiek.
Honakoak dira Foru Aldundiaren jarduera kontrolatzeko eta sustatzeko dauden baliabideak.
1. Gobernua kontrolatzeko tresnak.
'''a. Zentsura-mozioa.''' Batzar Nagusiek Aldundiari erantzukizuna exigitzeko erabiltzen den bidea da zentsura-mozioa. Mozioak bidea has dezan, behintzat hamabost prokuradorek proposatu beharko dute eta diputatu nagusirako hautagai bat ere aurkeztu horrekin batera. Mahaiak araubidearen barruan egin dela egiaztatzean Batzarkide taldeei eta Foru Aldundiari bilkurarako eguna adieraziko zaie (gutxienez 5 egun igaro behar dira). Epe horretan beste mozio batzuk aurkezteko aukera ematen da, baldintza berdinak bete behar dituztelarik.
Bilkuraren hasieran, inbestidura saioaren prozedura berbera jarraitzen da, mozioa sinatu duen bazkide batek hitza hartuko du eta ondoren proposatutako hautagaiak bere programa azalduko du. Ostean, batzarra eten egiten da lehendakariaren eskutik eta 24 ordu baino gutxiagoren buruan, batzarrari berriro ekiten zaionean Batzarkide Taldeek hartzen dute hitza; eztabaida tarte batek jarraituko dio. Azkenean bozkaketa egiten da. Osoko bilkuraren gehiengo osoak alde bozkatu ezkero diputatu nagusia kargugabetu eta Foru Aldundia eten egingo da, mozioan proposaturiko hautagaia diputatu nagusi berria bihurtuz.
Zentsura-mozioa foru diputatu baten aurrean ere aurkeztu daiteke, kasu honetan automatikoki kargugabetu egiten da (diputatu nagusiaren ardura), hautagairik ezingo da aurkeztu kasu honetan.
'''b. Konfiantza-arazoa.''' Arabako Foru Arauaren arabera, diputatu nagusiak Arabako Batzar Nagusietan konfiantza-arazoa aurkez dezake, konfiantza lortu ezean kargua utzi beharko du. Konfiantza-arazoa, diputatuen Kontseiluak egindako arrazoitutako idazki baten bidez aurkezten da. Osoko Bilkura bat deitu eta bertan eztabaidatu ostean konfiantza-arazoa bozkatzen da. Botoen gehiengo soilarekin aprobatua geratzen da, ez bada aprobatzen diputatu nagusiak dimisioa aurkeztuko du.
'''c. Interpelazioak.''' Batzarkideek''',''' Foru Aldundiari eta Aldundiko kide bakoitzari interpelazioak aurkezteko aukera dute eta gobernuaren jarreraren arrazoiei eta asmoei buruz galderak egin ahal dituzte gobernuaren jardunaren inguruan.
'''d. Galderak.''' Galderak idazki baten bidez aurkezten dira eta gai, gertaera, egoera edo informazio bati buruz zer jakin nahi duten adierazten da. Prokuradoreek galderak egin ahal dituzte Osoko Bilkuran erantzuteko, hau da, Kontroleko osoko bilkuran erantzuteko, edo gaiaren arabera dagokion Batzordean erantzuteko. Galdera horiek diputatu nagusiari edo aldundiko edozein kideri zuzendutakoak izan ahal dira. Osoko Bilkuran, galderak ekimena aurkeztu duenak egingo ditu eta erantzuna Foru Aldundiko dagokion kideak. Idatzizko prozedura ere posible da.
'''e. Foru diputatuak edo foru diputatuak ez diren beste funtzionario batzuen Batzordeetan egiten diren Agerraldiak.''' Foru diputatuek Batzarretako Batzordeetan agerraldiak egiten dituzte Batzarrek eskatzen dutenean gai baten inguruko informazioa emateko. Kasu honetan talde guztietako ordezkariek hartzen dute parte galderak eta abar egiteko. Foru diputatuak ez diren beste pertsonen kasuan, agerraldiak Arabako Lurralde Historikoarekin lotura zuzenak dituzten gaiak lantzeko izango dira soilik.
'''f. Batzordeetako foru diputatuen bilkura informatiboak.''' Foru diputatuek eskatuta egiten dira haien batzordeetako gaiei zein eskumenei lotuta.
'''g. Foru Aldundiari edo beste administrazio batzuei eskatutako informazioa.''' Prokuradoreek euren taldearen bidez Foru Aldundiari dituen datuak, txostenak eta dokumentazioak eskatu ahal dizkiote. Horretaz gain, Araban eragin dezakeen edo eragiten duen gai baten inguruko dokumentazioa eskatu ahal zaio beste administrazio batzuei.
2. Gobernua sustatzeko tresnak
'''a. Mozioak.''' Mozio bat edozein Batzarkide Taldek aurkeztu dezake; Foru Aldundiak Biltzar Nagusietara eskumeneko gai bati buruzko proposamenaren bat bidaltzeko edo Batzar Nagusiek gai jakin bati buruz iritzia eman dezaten balio du. Mahaiak erabakitzen du mozioen tramitazioa, ostean, Osoko Bilkurara edo gaiaren araberako Batzordera bideratzen da. Zuzenketak egiteko epe bat zabaltzen zaie gainontzeko Batzarkide Taldeei. Eztabaida bat burutzen da eta mozioa eta honen zuzenketak bozkatu egiten dira amaitzeko.
'''b. Batzar Nagusietako erabakiak.''' Foru Aldundiak Batzar Nagusietara (Osoko Bilkurara edo dagokion Batzordera zuzenduta) zenbait jakinarazpen bidal ditzake eskumeneko gaiei buruz. Eztabaida bat ematen da eta Batzarkide Taldeek erabakitzeko proposamenak aurkezten dituzte. Proposamen guztiak bozkatu egiten dira, eta onartzen badira, Arabako Lurralde Historikoko Aldizkari Ofizialean argitaratuko dituzte eta horien berri emango diote Foru Aldundiari edo dagokion entitateri, batzarretako borondate politikoa zein den adierazteko.
=== LURRALDE HISTORIKOAREN AURREKONTUA ===
Aurrekontuetan, Foru Aldundiari zehazten zaio zein den urte politikoan gastatu dezakeen zenbatekoaren diru muga, eta baita ere zein kontzepturi aplikatuko zaizkion gastu horiek. Baita ere, zergen bidez bilduko diren diru-sarreren estimazioa egiten da.
Aurrekontuak onesteko Batzar Nagusiek foru arauen bidez egiten dute. Tramitazioa ORDEA, Foru Aldundiari dagokio soilik bera baita botere exekutiboa. Aurrekontuen foru arau proiektuak, lehentasuna du Batzar Nagusietako gainerako lan eta gaien aurrean.
== ERAKUNDE ORGANOEN FUNTZIOAK ETA EZAUGARRIAK[aldatu | aldatu iturburu kodea] ==
· Presidentzia: Biltzarraren ordezkari, Mahaiaren ekintza antolatu eta koordinatu, parlamentuko lanak betetzen direla ziurtatu, eztabaidak zuzendu eta hauen ordena zaindu eta azkenik, Batzar Nagusietako egoitzan eta haren esparru guztietan ordena dagoela zainduko du asaldatzaileak epailearen esanetara jartzeko aukera duelarik.
· Osoko bilkura. Osoko Bilkura Batzar Nagusien organo garrantzitsuena da eta Ganberako kide guztiak biltzen ditu. Publikoak dira orohar kontrakoa erabaki ezean eta legearekin kontrakotasunean ez badago.
Eskumenak honakoak dira: Foru arau proiektu eta proposamenen onestea, ogasun finantza eta aurrekontu batzordeak Arabako Aurrekontuen Foru Arau Proiektuari buruz egiten duen onesteko erabakia berrestea, Foru Aldundiaren Hitzarmenak berronestea, mozioak eztabaidatu eta bidezkoa bada hauek baita ere onestea, diputatu nagusi izendatzea, konfiantza-arazoak eta zentsura-mozioak bideratzea, galderak eta interpelazioak bideratzea, Foru Aldundiko jakinarazpenak izapidetzea, lege proposamenak onartzea Eusko Legebiltzarrera bidaltzeko, Arabako Foru Aldundiak proposatutako eskumen-arazoak erabakitzea eta azkenik Eusko Legebiltzarrean izapidetzen ari den lege proiektu edo proposamen baten aurkako eskumen-arazoa planteatzea Ebazpen Batzordearen aurrean.
· Mahaia Batzar Nagusien organo gidaria da. Batzar Nagusietako lehendakariak zuzentzen du Mahaia eta Batzarren taldeko ordezkaritza du parte hartzen dituen ekitaldietan. Osaketari dagokionez, Lehendakariak, bi lehendakariordek (1. eta 2.) eta bi idazkarik osatzen dute. Mahaiak -lehendakaritzak proposatuta- izendatutako legelari baten laguntza izango dute.
Funtzioak: Administrazio eta antolakuntza funtzioak baita langileen burutza funtzioak, ganberako aurrekontuen proiektua egitea, aldaketak egitea eta horren exekuzioa zuzentzea; batzar nagusietara zuzendutako agiriak kalifikatzea, Batzarrean jarduera sustatzea, Osoko Bilkuren eta Batzordeen lan-egutegiak finkatzea, araudiak agintzen dion beste edozein funtzio, hala nola erabakiak berriz kontsideratzea.
· Bozeramaile batzarra. Batzarkide Taldeko bozeramaileek osatzen dute, baita Batzar Nagusietako lehendakariak, edo lehendakari ordeetako batek, honako batzarra zuzentzeko ardura izango duena. Arabako Foru Aldundiari, egokia bada, batzarrerako deialdia zabaltzen zaio baita ere. Honako funtzioak ditu:
- Osoko Bilkurako gai-zerrenda ezarri.
- Batzarkideen artean banatzea osoko bilkuren aretoko eserlekuak.
- Aho batez onesten ditu adierazpen instituzionalak.
· Batzordeak eta ponentziak. Batzordeek honako funtzioak dituzte:
- Eskumen esparrua kontuan izanda foru arau proiektuak edo proposamenak, mozioak eta ekimenak ezagutzea.
- Batzordean erantzuteko galderak bideratzea.
- Foru diputatuen bilkura informatiboak bideratzea.
- Bilkura informatiboetako agerraldiak bideratzea.
- Garrantzi berezia ez duten gai orokorrei buruzko foru arau proiektu eta proposamenetan, Batzar Nagusietako Mahaiak erabaki dezake testu horren irizpenaz arduratuko den Batzordeari araugintzako ahalmen osoarekin egin dezala eskatzea, beraz, ez dute Osoko Bilkuraren azken onespenaren beharrik izango.
Osaketari dagokionez, Mahaiak, bozeramaileen batzarrari entzun ondoren, zehazten du zenbat kidek osatuko duen, noski, irizpide batzuk erabiliz.
o Taldea bakoitzak dagokion kide kopurua izango du, taldeak dituen kide kopuruaren araberakoa.
o Talde bakoitzak sortzen den batzorde arrunt bakoitzean gutxienez kide bat izateko eskubidea du.
o Edozein modutan, Batzordeen Osaketa, Osoko Bilkurarenaren isla zehatza izango da .
Lau batzorde mota desberdin daude: Batzorde arruntak, Batzorde Iraunkorrak, Ezhoiko Batzordeak eta Ikerketa Batzordeak.
Ponentziei dagokionez, helburua, Foru Arau proiektu eta proposamenak eta aurkeztutako zuzenketa partzialak aztertzea da, Batzordeetan sor daitezke.. Batzarkide Talde bakoitzeko kide batek osatuko du, hala ere, lantzen den gaiak berezitasunenbat biltzen badu profesionalek ere parte hartu dezakete. Txostena berari dagokionez, Ponentziak txosten bat egin eta aurkeztutako zuzenketen aurrean Talderik ez bada kontran azaltzen, aurrera doaz hobekuntzak.
== Osaketa eta Funtzionamendua ==
Batzarrei propio dagozkien administrazio zerbitzuak ere topa ditzakegu, Idazkaritza eta Komunikazio eta Protokolo komitea'''. Idazkaritza nagusiaren''' funtzioa Batzarretako organoei laguntza ematea, hauen kudeaketa egitea eta horiei aholkularitza ematea. Hala eta guztiz ere, Idazkaritza Nagusia, legelari nagusiaren zuzendaritzapean dago. Bestalde''', Komunikazio eta Protokolo zerbitzuak''' garrantzi handia hartu du, beharrezkoak diren ahaleginak egin eta erakundearen eta komunikabidearen arteko zubi-lana egiten baitu; horretaz gain, erakundearen publizitateaz eta Arabako Batzar Nagusiek antolatutako ekintza guztiak antolatu eta gauzatzeko lana du.
51 batzarkidek osatzen dute Arabako legebiltzarra, kuadrilla edo eskualdeen arabera aukeratuta: [[Gasteizko kuadrilla]]k 38, [[Aiaraldea|Aiarako kuadrillak]] 6, eta [[Lur Jareak]] edo gainerako 5 kuadrillek ([[Arabako Errioxako kuadrilla|Arabako Errioxa]], [[Aguraingo kuadrilla|Agurain]], [[Zuia-Gorbeialdea|Zuia]], [[Añanako kuadrilla|Añana]] eta [[Arabako Mendialdea|Mendialdea]]) 7 batzarkide ematen dituzte.
| |||