|
'''Mesopotamia''' ([[antzinako greziera]]z: Μεσοποταμία, “bi ibaien artean”; [[arabiera]]z: الرافدين, ''bilād al-rāfidayn''; [[persiera]]z: ''Miyanrudan'', “ibaien arteko lurraldea”; [[asiriera]]z: ܒܝܬ ܢܗܪܝܢ, ''beth nahrin'', “bi ibaien artekoa”)<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0164.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0142.pdf|izenburua=142. araua: Antzinateko eskualdeen euskarazko izenak|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data=2004/XII/16|lekua=[[Bilbo]]}}</ref> [[mendebaldeko Asia]]ko antzinako lurraldea da, [[Tigris]] eta [[Eufrates]] ibaien artean kokatua, egungo [[Irak]], [[Kuwait]], [[Saudi Arabia]]ko iparraldea, [[Siria]]ko ekialdea, [[Turkia]]ko hego-ekialdea eta [[Iran]]go hego-mendebaldea hartzen dituena.<ref>{{erreferentzia|izena= Dominique |abizena= Collon |url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/cultures/mesopotamia_gallery.shtml| izenburua=Mesopotamia |sartze-data=2018-5-15 |argitaletxea=bbc.co.uk}}</ref> Goi eta Behe Mesopotamiak osatzen dute.
Eskualde horren hegoaldea, Behe Mesopotamia ere esaten zaio, paduratsua zen eta [[Neolito]]an ez zen inor bizi bertan; baina [[K. a. XXIV. mendea|K. a. XXIV. mende]] ingurutik aurrera, [[Sumer|herri sumertarrak]] urtegiakBehe Mesopotamiako padurak lehortudrainatu, dikeak, hormak eta ubideak egineraiki eta lurra lantzen hasi ziren. NekazaritzanNekazaritzaren aurrerakada handia izan zen eta, ondorioz, hiri-estatu independienteak sortzen hasi ziren, batzuetan elkarren lehian: [[Ur (hiria)|Ur]], [[Uruk]], [[Lagash]] eta [[Eridu]], besteak beste. [[K. a. XXIII. mendea|K. a. XXIII. mendetik]] aurreraaitzina, Mesopotamian zibilizazio aberatsaaberatsak garatu zen, agintari herria herriaren atzetik zetorrelaziren: [[Sumer|sumertarrak]], [[akadiarAkadiar Inperioa|akadiarrakAkad]], [[babiloniarBabiloniar Inperioa|babiloniarrakBabilonia]] eta [[Asiria|asiriarrak]].
HerriSumertarrak bakezaleizan etaziren langilealehenengo eratuagintariak, zutenzibilizazio sumertarrakbakezale izaneta zirenlangilea lehenengoeratu agintariakzutenak. Agintarien artean, [[Gudea]], [[Lagash]]eko erregea da nabarmentzekoa. [[K. a. XXIII. mendea|K.a. 2300]] urte inguruanaldean, [[Akadiar Inperioa|Akadeko herriakakadtar]]rek, [[Akadiar Inperioa|Akadeko]] erregea zen [[Sargon Akadekoa|Sargon]]ek zuzendutaburu zutela, sumertarren hiriak indarrez hartu eta inperioa[[Akadtar Inperioa]] sortu zuen. Ondoren, [[BabiloniarBabilonia Inperioa(hiria)|Babilonia]] bihurtu zen hiri nagusianagusi, [[Hamurabi|Hammurabi]]ren erregealdian loraldi handia lortu zuena ekonomian eta kulturan. [[K. a. VII. mendea|K.a. VII. mende]] erdialderaerdialdean, [[Asiria|asiriarrekasiria]],rrek [[Assurbanipal|Asurbanipal]]hartu erregearenzuten aginduetara,mendean Mesopotamiaeskualde osoa menperatzea lortu zuten. Azkenik, [[persia|pertsiarrekAsurbanipal]] Mesopotamiako lurrak konkistatu eta euren inperioan sartuerregearen zituztenagindupean. Inperio horrekAzkenik, [[kK. a. VI. mendea|k.a.]]n VI.[[Akemenestar mendeanInperioa|persiarrek]] izankonkistatu zuenzuten unerik gorenaMesopotamia.
== Geografia ==
|
