Zornotza: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
29. lerroa:
Tradizioan, euskaraz, ''Zornotza'' (edo ''Zorrontza'') erabili izan da, eta gaztelaniaz ''Amorebieta''. 1979ko irailean, bietako bat ofizialtzat hartu behar zela eta, udalak ''Amorebieta'' hautatu zuen, eta horrela, udalerriaren izen ofiziala ''Amorebieta-Echano'' bihurtu zen. Gerora, euskal ortografiara ekarrita, ''Amorebieta-Etxano'' bihurtu zen, 1997ko ekainean.
Euskaltzaindiak, berriz, ''Zornotza'' hautatu du herriaren euskarazko izentzat argudio historikoetan oinarrituta.<ref>Mikel Gorrotxategi Nieto (Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordeko idazkaria): [http://www.santurtzieus.com/irakasle/materialak/artikuluak/onomastika.htm#Amorebieta%20ala%20Zornotza «Amorebieta ala Zornotza»], ''Deia'' egunkarian argitaratutako artikulua]</ref><ref>{{es}} [http://www.euskomedia.org/aunamendi/147594 «Zornotza»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> Herriaren jatorria den [[Zornotzako ibar-jaurerria
Hala ere, [[frankismo]]a amaitu ondoren, udalak ez zuen Euskaltzaindiaren iradokizuna aintzat hartu, eta gaztelaniatik datorren ''Amorebieta-Etxano'' izen ofiziala darabil. Herritarrek, berriz, euskaraz hitz egitean, ''Zornotza'' esaten diote herriari.
== Geografia fisikoa ==
Zornotzako udalerria Bizkaiaren erdigunean dago eta itxura luzatua du, ipar-mendebaldetik hego-ekialdera.
84. lerroa:
[[Aramotzeko mendilerroa|Aramotzeko]] mendilerroak [[Dima]]ko ([[Arratia]]) udalerritik banatzen du.
[[Fitxategi:Euba.jpg|thumb|
== Historia ==
=== Erdi Aroa ===
Zornotzaren jatorria [[Zornotzako ibar-jaurerria
Zornotzako dorretxea, [[XII. mendea]]ren erdialdean eraikia, [[1445]]. urtean "[[Castroko fraideak]]" deituriko gudari talde batek erre egin zuen. Talde militar horrek, [[Pedro de Avendaño]] jauntxoak ordainduta, su ematen zien inguruetako beste ahaide nagusien etxeei, Erdi Aroan Euskal Herrian egon ziren [[Leinu gerrak|banderizoen gerratan]]. Dorretxe horretan, [[
Sasoi haietan, Zornotzako elizatea Bizkaiko Jaurerriko aberatsenetakoa zen [[Iturriza]]ren hitzetan. (" ...mendi asko zituen ikatz eta etxe eraikuntzak egiteko; gaztiñadiak ta otatzak sua eta karea egiteko; abereentzako larreak, senda-belarrak,iturri eta zubi ugari,gehienak zurezkoak eta bat harrizkoa Bilbora doan Ibai urtsua zeharkatzeko; arrantza ugaria eta 149 baserri lur arlo handiekin"). Baserri hauen ekoizpena, Zubiaurren, astean hiru aldiz egiten zen azokan saltzen zen. [[Astepe]] inguruan kokatzen ziren olak eta burdindegiak ere oso ezagunak ziren. Bidegurutze baten egoteak eta lurralde aberatsak izateak bultzada ekonomiko handia eman zion Zornotzari garai haietan.
99. lerroa:
=== Aro modernoa ===
[[1808]]ko [[urriaren 31]]n, [[Frantzia]]ko armadak, [[Eugene-Casimir Villatte|Villatte jeneralaren]] agindupean, [[Zornotzako gudua|Zornotzari eraso egin zion]]. Herriko defentsa [[Joaquín Blake]] teniente jeneral [[irlandar]]rak eraman zuen soldadu ingelesekin eta, erasoaren ondorioz, 6.000 pertsona hil ziren (gehienak zibilak) eta Amorebieta eta Etxano aldeak suntsituta gelditu ziren. Soldadu ingelesek eta espainiarrek ez zuten galera handirik izan ihes egiteko aukera izan baitzuten. Borroka hura Napoleonen soldaduek irabazi zuten baina ez zuten lortu erresistentzia guztia apurtzea.<ref name=
Ibar-jaurerriak lau elizate barne hartzen zituen: Amorebieta, Etxano, [[Ibarruri]] eta [[Gorozika]]. Azken biak, herriaren iparraldean eta Ibaizabalen arroan egon ordez [[Oka]] ibaiaren arroan egonik, [[Muxika]]ko auzo bihurtu ziren.
| |||