Zazpikaleak: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Zazpikaletar ospetsuak: +Emiliano Arriaga +Manuel Maria Smith |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
34. lerroa:
{{sakontzeko|Bilboko historia}}
[[Fitxategi:Bilbao1575.jpg|thumb|350px|Bilbo 1575. urtean. Auzo nagusia gaur egungo Zazpikaleak zen.]]
[[Fitxategi:Bilboko irudi historikoa.jpg|thumb|300px|Bilboko irudi erromantiko eta idealizatua, [[XVIII. mendea]]n egina. Bertan Plaza Zaharra agertzen da. Eskubian Udaletxearen eta [[Bilboko Kontsulatua|
Diego Lopez Arokoak itsasadarra ikustean eta aztertzean bertan herri arrantzale bat sortzea erabaki zuen eta bertan Logroñoko Foruaren oinarriak ezarri zituen (Alfontso VI.a Gaztelazkoa erregeak 1095ean Camerosko jauna zen Ximeno Fortunionek eskatuta Logroñori emandako hiri-gutuna).
Portua antzinako biltegiaren edo udalerriaren (San Anton Eliza dagoen lekuan) aurrean kokalekua zela eta, hiria berehala hasi zen.
Hau gertatu haurretik herritar gutxi bizi egiten ziren itsasadarraren ertz batean.
Hasieran hiru kale bakarrik egon ziren, [[Goienkale (Bilbo)|Goienkale]], [[Artekale]] eta [[Dendarikale]], [[Bilboko Done Jakue katedrala]]rekin batera. Pixkanaka biztanleria gehitzen joan zen eta gaur egungo zazpi kaleak eratu ziren (Hiru kaleak inguratzen harresia ezarritzen hazi zen, gordeleku batekin Hiritarrak pobretik baztertzeko. Geroago zubiaren gordelekua bota eta eliza eraiki zuten oraingo San Anton Eliza dagoen lekuan.
Bilbo hazten jarraitu zen eta itsas merkataritza garatu zen, halaber, bertako lehen biztanleak itsasadarraren bi aldeetatik hedatzen ziren hiria bezala, eta harresiak ere).
Ezkerraldeko kostan burdina ustiatzen zuten hainbat eraikin zeuden. Hiru kale horiek harresi batekin erdi-inguratuak zeuden. Harresia Zamudioko atean hasten zen, gaur egun Unamuno plazatik Artekalera doan bidean, gutxi gora behera. Kale bakoitzak errekarantz bere atea zueneta ate guzti horiek San Antongo zubian zegoen ate fortifikatu bakarrera zihoan bidea irekitzen zuten. Ate horietako bakoitza dorretxe bat zen, Legizamon, Zubialdea eta Arbolantxa izenekoak. Gainera geroago Erronda kalea izango zenetik beste sarrera bat zegoen Goienkalera, Ibeniko atea izenekoa. Harresietatik kanpora ezkerraldeko etxeak kenduta San Nikolas eta Ibeniko etxaldeak zeuden.<ref>CALLE ITURRINO, E. ''Biografia del paseo del Arenal'' in ''La Gran Enciclpedia Vasca, 3. tomoa, 288. or''.</ref>
57. lerroa:
XIX. mendean ere Plaza Berri eraikitzeko plana garatu zen, Donostian baino mende bat beranduago. [[1784]]an [[Alejo de Miranda]]k egin zuen lehenego plana, [[Agustin de Humaran]]ek aldatu zuen [[1805]]an eta [[Avelino Goikoetxea]]k bukatu zuen, ahalik eta [[1851]]an bukatuta egon zen arte.
[[Fitxategi:Zazpikaleak_Bilbo.png|600px|thumb|
[[
== Iruditegia ==
132. lerroa:
* [[Zazpikatu gaztetxea]].
== Zazpikaletar ospetsuak ==
* [[Juan Crisostomo Arriaga]] (1806-1826), musikagilea.
* [[Emiliano Arriaga]] (1844-1919), musikagilea eta idazlea.
* [[Miguel Unamuno]] (1864-1936), idazle eta filosofoa.
* [[Gregorio Ibarretxe]] (1864-1933), politikari [[jeltzale]]a, arkitektoa eta Bilboko lehen alkate [[abertzaletasun|
* [[Manuel Maria Smith]] (1879-1956), arkitektoa.
* [[Eli Gallastegi|Elias Gallastegi]] (1892-1974), [[euskal Herria|euskal herritar]] [[politika]]ri [[abertzaletasun|abertzale]] eta [[jeltzale]] [[independentzia|independentista]].
142. lerroa:
* [[Jose Antonio Agirre]] (1904-1960), [[Eusko Jaurlaritza]]ren lehen [[lehendakari]]a.
* [[Pedro Arrupe]] (1907-1991), apaiza eta [[Jesusen Konpainia]]ko Nagusia.
* [[Xabier Etxebarrieta|Txabi Etxebarrieta]] (1944-1968), [[Euskadi Ta Askatasuna|
== Garraiobideak ==
[[Bilboko metroa]]k bi geltoki ditu auzoan: Unamuno plazan eta Esperanza eta Askao kaleek bat egiten duten gunean, [[San Nikolas eliza (Bilbo)|San Nikolas
[[Bilboko tranbia]]k beste bi geltoki ditu bertan: [[Arriagako geltokia (Bilbo)|Arriagako geltokia]] ([[Arriaga antzokia]]ren atzealdean) eta [[Erriberako geltokia]] ([[Erriberako Merkatua (Bilbo)|Erriberako Merkatuaren]] aurrean).
| |||