22:32, 8 apirila 2018ko berrikusketa aldatu TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{Vikidia\\|.*\}\} +) ← Aurreko ezberdintasuna		21:25, 23 maiatza 2018ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Aldaketa kosmetikoak Hurrengo ezberdintasuna →
58. lerroa: '''Sasi-zatikietan''', berriz, zenbakitzailea handiagoa da izendatzailea baion eta horrela zatikiak unitatea edo guztirakoa baino balio hadiagoa du. Adibidez, sasi-zatikiak dira 4/2 (=2), 7/5 eta 20/6. [[Fitxategi:fraction3_4.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|120px\|3/4 '''zatiki jator''' bat da, bere balioa unitatea baino txikiagoa delako.]] [[Fitxategi:Fraction7_3.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|350px\|7/3 '''sasi-zatiki''' bat da, bere balioa unitatea baino handiagoa delako.]] Sasi-zatikiak '''zenbaki nahasi''' gisa idatz daitezke, zati oso bat eta zatiki jator bat bereiziz. Adibidez, honela bihurtzen da sasi-zatiki bat zenbaki nahasi (ikus arestiko irudia): 70. lerroa: '''Zatiki baliokideak''' balio bera adierazten duten zatikiak dira. Zatiki bateko izendatzailea eta zenbakitzailea zenbaki berdinaz biderkatzen (edo zatitzen) bada, emaitza aurrekoaren zatiki baliokide bat izango da. Adibidez, [[Fitxategi:fraction2_3.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|300px\|2/3 × 2/2 = 4/6. 2/3 eta 4/6 '''zatiki baliokideak''' dira.]] Eskuarki, '''z/i''' eta '''z'/i'''' zatikiak (z:zenbakitzaile, i: izendatzaile) baliokideak dira baldin eta '''zi'=iz'''' betetzen bada. [[Fitxategi:fraction6_9.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|300px\|4/6=6/9 ('''zatiki baliokideak''' dira), 4 × 9 = 6 × 6 betetzen baita (bi zatikietako zenbakiak gurutzatuta biderkatzen dira).]] === Zatiki laburtezinak === 131. lerroa: * Bi zatikiek izendatzaile berdina badute, txikiena zenbakitzaile txikiena duena da: [[Fitxategi:fraction_comp2.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|300px\|Bi zatitzaileek izendatzaile berdina dute (7). 2 5 baino txikiagoa denez (2<5) betetzen denez, 2/7 txikiagoa da 5/7 baino (2/7<5/7).]] * Bi zatikiek zenbakitzaile berdina badute, handiena izendatzaile txikiena duena da: [[Fitxategi:fraction_comp1.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|300px\|Bi zatitzaileek zenbakitzaile berdina dute (2). 3 5 baino txikiagoa denez (3<5) betetzen denez, 2/3 handiagoa da 2/5 baino (2/3>2/5).]] * Bi zatikiek zenbakitzaile eta izendatzaile ezberdinak badituzte, izendatzaile komuneko zatiki baliokideetara aldatu behar dira biak. Bi zatiki baliokideek izendatzaile bera izango dutenez, zenbakitzaile handiena duena izango da handiena, arestian esan bezala. Adibidez, 1/4 eta 2/5 erkatu behar badira biak izendatzaile komun batera bihurtzen dira: 181. lerroa: Izendatzaile komun batera bihurtzerakoan, izendatzaile komun guztietan izendatzaile komun txikiena hobesten da, horrela baturan zenbakitzaile eta izendatzaile txikiagoak suertatzen direlako. Adibidean, 8 izendatzailea (6/8 emaitza ematen duena) hobesten da, 16 aldean (12/16 emaitza ematen duena). [[Fitxategi:fraction_sum3.svg\|thumb\|~~center~~erdian\|500px\|1/6 eta 4/9 zatikien izendatzaile komun txikiena 18 da. Izendatzaile komun horretara bihurtuz, batuketa erraza da:1/6+4/9=3/18+8/18=11/18.]] ==== Batuketarako formulak ==== 206. lerroa: [[Fitxategi:Fraction_diff.svg\|~~center~~erdian\|thumb\|500px\|5/7-3/7=2/7 kalkulatzeko, aski da zenbakitzaileen kenketa egitea, izendatzailea berdina baita.]] === Biderketa === 263. lerroa: Zatiketa horrela garatzen da (3 4 artean zenbaki oso batez ezin denez zatitu, 0 jartzen da 4 azpian eta 3 zatikizunari 0ak gaineratzen zaizkio zatiketa burutu arte): ::::{\| \|- \|align="left"\| <math> 3.00 \, </math> 294. lerroa: ::<math>0.125=\frac{0.125 \times 1000}{1000}=\frac{125}{1000}</math> Zenbaki hamartarra [[zenbaki hamartar periodiko\|periodikoa]] bada, dagokion zatiki sortzailea kalkulatzeko metodoa konplexuagoa da: ikus [~~http://eu.wikipedia.org/wiki/Periodiko_(zenbaki)~~ [Periodiko (zenbaki)]]. == Pedagogia tresnak ==

Zatiki (matematika): berrikuspenen arteko aldeak