Zahartzaro: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-thumb|right +thumb) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Caçarelhos46.jpg|thumb|300px|'''Hirugarren adineko''' bikote bat Portugalgo ipar-ekialdean.]]
'''Hirugarren adina''' edo '''zahartzaroa''' [[pertsona (argipena)|pertsona]] batek bere bizi den eskualdeko [[bizi itxaropen]]era hurbildu edo gainditu egin duen [[bizitza (argipena)|bizitzaren]] aldia da. Zahartzaroan bizi den pertsona bati atso/agure edo adineko pertsona deitzen zaio.
Bizitza itxaropen luzea duten herrialdeetan, adineko pertsonek osasunarekin loturiko arazoak izaten dituztem gorputzaren ahalmenak nabarmen murrizten baitira kasu askotan. Horregatik ere, adineko pertsonek arreta eta laguntza berezia behar izaten dute, kasu batzuetan zerbitzu publikoek eskaintzen dutena.
Zahartzaroa orokorrean ikertzen duen arloa, ikuspuntu guztietatik, [[gerontologia]] da. Zahartzaroaren gaixotasunak ikertu eta tratatu egiten dituen arloa, berriz, [[geriatria]] da.
== Definizioa ==
Bizitza tarte hau bizitzaren azkena izaten da pertsona gehienetan, adin ertainetik aurrera datorrena. Herrialde garatuetan 60 edo 65 urte ezartzen da muga moduan, hortik aurrera zahartzarotzat jotzen delarik, erretiroa hartzeko muga moduan adibidez. Batez besteko hori kontuan hartuta, hiru azpitaldetan banatuko zituzten pertsonak: zahar gazteak (65-74), ertaineko zaharrak (75–84) eta zahar-zaharrak (>85).
Hala ere, bizi itxaropenaren arabera zenbakiak gora edo behera joan daitezke beste herrialde batzuetan.
== Zantzuak ==
=== Fisikoak ===
* '''Hezurrak eta artikulazioak''': Hezur zaharrak meheagoak eta laburragoak dira. Hori dela-eta altuera galtzen da, zutik egoteko jarrera makurtuagoa eta ibiltzeko moduan eragiten du. [[Osteoporosi]]a oso gaixotasun ohikoa da halaber.
* '''Gaixotasun kronikoak''': Adineko pertsona gehienek gutxienez gaixotasun hauetako bat daukate, eta sarritan bat baino gehiago. Ohikoenen artean [[hipertentsio]]a, [[diabetes]]a eta [[giltzurrun]]eko, [[birika|biriketako]] eta [[bihotz]]eko gaixotasun kronikoak daude.
* '''Hortz arazoak''': Listu gutxiago jariatzeak eta garbiketarako abilezia txikiagoa edukitzeak kalte hauek ekartzen dituzte.
* '''Aparatu digestiboa''': Oso zabalduta dago adin batetik aurrera irensteko arazoak eta [[idorreria]]
* '''Ikusmena''': Begi-lauso edo kataratak oso ohikoak dira, baita presbizia edo ikusmen nekatua ere.
* '''Erorketak''': Arriskua askoz altuagoa da, osteoporosiarekin batera hezur hausturak ekar ditzaketenak edo buruko odol jario larriak traumatismoagatik. Are gehiago, hauen ondorioz hilkortasun tasa altua da zahartzaroan.
* '''Ilea''': Meharragoa eta kolore gabekoa gelditzen da, eta ohikoa da gizonezkoengan alopezia edo burusoiltasuna.
* '''Entzumena'''.
* '''Sistema immunea'''.
* '''Mina'''.
* '''Sexu aktibitatea'''.
* '''Lo egiteko arazoak'''.
* '''Gernu inkontinentzia'''.
* '''Ahotsa'''.
=== Buru arlokoak ===
== Gaixotasun geriatrikoak ==
[[Alzheimer]]ren gaixotasuna gaur egun gaixotasunik ohikoenen artean dago, tipikoki hirugarren adinean agertzen dena. Ohikoa da halaber normalean modu akutuan edo iragankorrean agertzen den [[Delirium]] edo Nahasmen Sindromea.
Arreta berezia merezi du [[Parkinsonen gaixotasun]]ak halaber, oso prebalentea dena ere bai.
== Ikus, gainera ==
* [[Zainketa aringarriak]]
== Kanpo loturak ==
* {{en}}[http://ec.europa.eu/health/population_groups/portal/index_en.htm Europar Batasuneko zahartzaroari buruzko atala.]
{{commonskat}}
| |||