Gaztelania: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
17. lerroa:
[[Mundu]]an 407 milioi pertsonak [[lehen hizkuntza]] dute.<ref name=Parkvall2010/> [[Espainia]]n eta [[Hispanoamerika]]ko ia estatu guztietan ofiziala da. Ama hizkuntza moduan, munduko [[bigarren hizkuntza]] erabiliena da, [[txinera]]ren atzetik. Bigarren hizkuntzatzat dutenak ere kontuan hartuta (guztira, 600 milioi pertsona), munduko laugarrena da, [[txinera]], [[ingeles]]a eta [[hindi]]aren ondoren.
== Historia ==▼
[[Fitxategi:Linguistic map Southwestern Europe.gif|thumbnail|400px|right|Europako hego-mendebaldeko hizkuntzen garapena, tartean gaztelaniarena, erakusten duen mapa kronologikoa.]]▼
[[Antzinako gaztelania]] [[Erdi Aroa]]n [[Kantabria]] aldeko [[latin]]aren aldaera izan zen. Beste hizkuntza batuen eragina jaso zuen, batik bat [[arabiera]]rena, baina baita [[bisigodo]]en [[germaniar hizkuntza]]rena eta aurreko iberiar sustraiarena ere. [[Euskara]]k ere eragina izan omen zuen, fonologian batik bat (bost bokal izatea, ''b'' eta ''v'' kontsonanteen arteko nahasketa, hasierako ''f''-aren galera...), baina hori finkatzeke dago.▼
[[Errekonkista]]ren garaian, [[Iberiar penintsula]]n zehar hedatu zen [[Gaztelako Erresuma]] bera hedatu ahala. [[Kontsonante]]en birdoitze baten ondoren, egungo egitura sortu zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena= Cano |izena= Rafael |izenburua= Historia de la lengua española|lekua= Bartzelona |argitaletxea= Ariel Lingüística |urtea= 2005|hizkuntza= es}}</ref> [[XVI. mendea|XVI. mendetik]] aurrera, [[Espainiar Inperioa]] [[Amerika|Ameriketara]] eta [[Asia]]ra hedatzean, gaztelania ere zabaldu zen. Hastapenean tokian tokiko hizkuntzak errespetatu baziren ere, [[XVIII. mendea|XVIII. mendetik]] aurrera gaztelaniaren erabilera inposatuz joan zen. [[XIX. mendea]]n, Ameriketako herrialdeek independentzia lortu zutenean, elite berriek gaztelania areago zabaldu zuten, herrialde bakoitzean nazio batasuna indartzearren.▼
Lehen gramatika [[1492]]koa da, [[Antonio de Nebrija]]k idatzia, [[Europa]]ko hizkuntza moderno baterako aurrenekoa. Hizkuntzaren Errege Akademia [[1713]]an sortu zen, "gaztelaniaren hitzak eta esapideak erarik zuzenenean, dotoreenean eta garbienean finkatzeko".▼
Egungo egoerari dagokionez, gaztelania 21 herrialdetan ofiziala da, hiru kontinentetan (Europan: [[Espainia]]; [[Afrika]]n: [[Ekuatore Ginea]]; eta gainerakoak, Amerikan). Mundu osoan, 407 milioi lagunek dute [[lehen hizkuntza]]tzat.<ref name=Parkvall2010/>▼
== Gaztelaniaren lurralde eremua ==
122 ⟶ 133 lerroa:
# [[Libano]] (2.300)
|}
▲== Historia ==
▲[[Fitxategi:Linguistic map Southwestern Europe.gif|thumbnail|400px|right|Europako hego-mendebaldeko hizkuntzen garapena, tartean gaztelaniarena, erakusten duen mapa kronologikoa.]]
▲[[Antzinako gaztelania]] [[Erdi Aroa]]n [[Kantabria]] aldeko [[latin]]aren aldaera izan zen. Beste hizkuntza batuen eragina jaso zuen, batik bat [[arabiera]]rena, baina baita [[bisigodo]]en [[germaniar hizkuntza]]rena eta aurreko iberiar sustraiarena ere. [[Euskara]]k ere eragina izan omen zuen, fonologian batik bat (bost bokal izatea, ''b'' eta ''v'' kontsonanteen arteko nahasketa, hasierako ''f''-aren galera...), baina hori finkatzeke dago.
▲[[Errekonkista]]ren garaian, [[Iberiar penintsula]]n zehar hedatu zen [[Gaztelako Erresuma]] bera hedatu ahala. [[Kontsonante]]en birdoitze baten ondoren, egungo egitura sortu zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena= Cano |izena= Rafael |izenburua= Historia de la lengua española|lekua= Bartzelona |argitaletxea= Ariel Lingüística |urtea= 2005|hizkuntza= es}}</ref> [[XVI. mendea|XVI. mendetik]] aurrera, [[Espainiar Inperioa]] [[Amerika|Ameriketara]] eta [[Asia]]ra hedatzean, gaztelania ere zabaldu zen. Hastapenean tokian tokiko hizkuntzak errespetatu baziren ere, [[XVIII. mendea|XVIII. mendetik]] aurrera gaztelaniaren erabilera inposatuz joan zen. [[XIX. mendea]]n, Ameriketako herrialdeek independentzia lortu zutenean, elite berriek gaztelania areago zabaldu zuten, herrialde bakoitzean nazio batasuna indartzearren.
▲Lehen gramatika [[1492]]koa da, [[Antonio de Nebrija]]k idatzia, [[Europa]]ko hizkuntza moderno baterako aurrenekoa. Hizkuntzaren Errege Akademia [[1713]]an sortu zen, "gaztelaniaren hitzak eta esapideak erarik zuzenenean, dotoreenean eta garbienean finkatzeko".
▲Egungo egoerari dagokionez, gaztelania 21 herrialdetan ofiziala da, hiru kontinentetan (Europan: [[Espainia]]; [[Afrika]]n: [[Ekuatore Ginea]]; eta gainerakoak, Amerikan). Mundu osoan, 407 milioi lagunek dute [[lehen hizkuntza]]tzat.<ref name=Parkvall2010/>
| |||