14:45, 26 urtarrila 2018ko berrikusketa aldatu Draza Mihailovitx (eztabaida \| ekarpenak) 1.333 edits Kategoria bat erantsia Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		19:26, 22 maiatza 2018ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Aldaketa kosmetikoak Hurrengo ezberdintasuna →
2. lerroa: \|nazionalitatea = {{bandera\|Errusiar Inperioa}}<br />{{bandera\|SESB}}}} '''Vladimir Ilitx Ulianov''', '''Lenin''' ([[~~Errusiera\|errusieraz~~errusiera]]z: Влади́мир Ильи́ч Улья́нов (Ле́нин); [[Ulianovsk\|Simbirsk]], [[1870]]eko [[apirilaren 22]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia\|greg.]]</sup>/apirilaren 10a<sup>[[juliotar egutegi\|jul.]]</sup> – [[Gorki Leninskiye]], [[1924]]ko [[urtarrilaren 21]]a) [[errusia]]r [[iraultza]]ilea, [[boltxebike\|boltxevike]] alderdiaren burua, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna\|Sobietar Batasunaren]] lehen idazkari nagusia, eta [[Leninismo]] ideologiaren sortzailea izan zen. "Lenin" bere ezizen iraultzaileetako bat zen. [[Georgi Plekhanov]]ekiko aurkakotasuna adierazteko sortu zuela uste da, Plekhanovek Volgin ezizena erabiltzen baitzuen, [[Volga]] ibaiagatik; Uljanovek luzeagoa den eta kontrako norantzan doan [[Lena (ibaia)\|Lena ibaia]] hartu zuen. Dena den, teoria ugari dago bere izenaren sorrerari buruz eta berak ez zuen inoiz azaldu zergatik aukeratu zuen. Batzuetan Mendebaldean "Nikolai Lenin" modura ezaguna da, baina ez zuten inoiz horrela izendatu Errusian. == Bizitza == 10. lerroa: === Aurreneko urteak === [[Ulianovsk\|Simbirsk]]-en jaio zen, egun [[Ulianovsk\|Uljanovsk]] deritzon hirian, [[Volga]] ibaiaren ertzetan, [[1870]]eko [[apirilaren 22]]an. Guraso Ilia Nikolaevitx Uljanov eta Maria Aleksandrovna Uljanova izan zituen. Aita estatuko administrazioko langilea izan zen, hezkuntza saileko funtzionarioa. Familiaren jatorriari begiratuta, hainbat arrazatako jendeak osatua zen: [[errusiar]]rak, [[~~Mordovia\|mordoviarrak~~mordovia]]rrak, [[~~Kalmukia\|kalmukiarrak~~kalmukia]]rrak, [[judu]]ak, [[alemaniar]]rak eta [[~~Suedia\|suediarrak~~suedia]]rrak. Sei neba-arreba izan ziren, eta familiak errusiar eliza [[ortodoxo (argipena)\|ortodoxoari]] men egiten zion. Txikitan ikasi zuen irakurtzen eta musikarako abilezia ere erakutsi zuen: zortzi urterekin bazekien pianoa jotzen; dena den, eskolan hasi eta alde batera lagako zuen zaletasun hori. Vladimirren haurtzaroa anaia nagusiaren itzalak, [[Aleksandr Ilitx Ulianov\|Alexandrerenak]], markatu zuen, arlo guztietan imitatzeko eredua bilakatu zitzaion eta. Ikasle ona izan zen, ikastea oso gustuko izan zuen Vladimirrek, eta batxilergoa amaitzean berau saritzeko urrezko domina irabazi zuen. === Aleksandr Uljanov === [[Fitxategi:Lenin-circa-1887.jpg\|thumb\|~~left~~ezkerrera\|100 px\|Vladimir Uljanov '''''Lenin''''' 1887 inguruan]] Hamazazpi urte zituenean, 1886an, aita hil egin zen, eta urte bereko maiatzean anaia nagusia, Aleksandr, atxilotu zuten. Leporatu ziotena larria zen: Errusiako [[tsar]] [[Alexandro III.a Errusiakoa\|Alexandro III]].aren aurkako atentatu saioa. ''[[Narodnaia Volia\|Narodnaya Volya]]'' (''Herriaren gogoa'') alderdiko militantea zen, [[borroka armatu]]a aintzat hartu zuen taldea, [[monarkia]] deuseztatuko bazuten. Atentatu saioak porrot egin ostean, ehunka atxilo izan ziren eta hamabost lagun, Tsarraren aurkako hilketa saioa leporatuta, auziperatu zituzten, tartean Aleksandr. Aurreneko epaiketa saioan ez zuen ezer aitortu nahi izan, baina ikusita auziperatu askoren egoerak txarrerako egin zezakeela, bere gain hartu zuen erantzukizun osoa. Hona alegatua: 23. lerroa: === Iraultzailea, bidaiak eta erbestea === [[Fitxategi:Lenin-1895-mugshot.jpg\|~~right~~eskuinera\|thumb\|Lenin atxilotu zuteneko argazkia: 1895eko abendua.]] [[1893]]an San Petersburgera abiatuko da Lenin, eta iritsi bezain laster bertako marxistekin egingo du bat. [[1885]]ean atxilotu zuten eta lau hilabetez preso hartu; ondoren [[Siberia]]ra bidali zuten, [[Shushenkoye]] herrira. Han [[Georgi Plekhanov]] ezagutu zuen. 37. lerroa: 1909an Leninek ''Materialismoa eta Enpirio Kritizismoa'' lana eman zuen argitara marxismo-leninismo ideologiaren zutabe teorikoetako bat. Europan zehar zebilen Uljanov han-hemengo biltzarretan, ekitaldietan, dena delakoetan. Garai honetan Leninek harreman estua izan ei zuen [[Inessa Armand]]ekin, askok maitasunezko erlaziotzat hartu dutena.<ref> Neil Harding, ''Lenin’s Political Thought'' (1986), p250</ref> 1914an Lehen Mundu Gerra hasi zenean, Lenin [[erbeste~~\|erbesteratu~~]]aratua zegoen, eta Errusiak gatazkan esku hartzearen aurka agertu zen. 1917an [[Otsaileko Iraultza]] sortu zenen, Errusiara itzultzea lortu zuen. 1917an boterea lortu baino hilabete batzuk lehenago "[[Apirileko Tesiak]]" idazki ospetsua idatzi zuen non Leninen ustez, iraultza nola bideratu behar zen azaltzen zuela. 82. lerroa: == Kanpo loturak == [[Fitxategi:Otxarkoaga10.jpg\|thumb\|250px\|~~right~~eskuinera\|[[Karl Marx\|Marx]] (ezkerrean) eta [[Vladimir Lenin\|Lenin]]-en (eskuinean) irudiak Bilboko [[Otxarkoaga]] auzoan kokatutako monumentuan.]] {{Commons\|Vladimir Lenin}} * [http://www.jakingunea.com/50urte/html/jakin66_22/jakin66_22.html Xabier Mendiguren Bereziartu: ''Lenin, kondaira eta mito'', '''Jakin''' aldizkaria, 1966] * [http://www.jakingunea.com/50urte/html/jakin80_13/jakin80_13.html Joxe Azurmendi eta Manolo Pagola: ''Lenin. Ohar batzuk nazio-arazoaz'', '''Jakin''' aldizkaria, 1980] * {{en}} [http://www.marxists.org/archive/lenin/index.htm Lenin Internet Archive: Leninen bizitza, idazlanak, argazkiak, elkarrizketak...] * {{en}} [http://www.marx2mao.com/Lenin/Index.html Lenin Internet Library] * {{en}} [http://www.marxists.org/archive/trotsky/works/1939/1939-lenin02.htm Trotskyk Encyclopedia Britannicarako idatzi zuen Leninen gaineko artikulua] * {{en}} [http://www2.cddc.vt.edu/marxists/archive/krupskaya/works/rol/index.htm N. K. Krupskayaren, Leninen emaztearen, oroitzapenak] * {{en}} [http://www.marxists.org/archive/bryant/works/1923-mom/lenin.htm ''Mirrors of Moscow: Nikolai Lenin'', Louise Bryant-en lana] * [http://www.argia.com/argia-astekaria/2238/lenin-oporretan/osoa Lenineri buruzko artikulu laburra ARGIA astekarian] === Lan hautatuak === 109. lerroa: * {{en}} [http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1922/dec/testamnt/index.htm Leninen testamentua] * {{en}} [http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1923/mar/05.htm Leninek Stalini bidalitako azken gutuna] * {{en}} [http://marxists.org/archive/lenin/works/1904/sep/15a.htm Rosa Luxemburgi erantzuna] {{SESBagintariak}} {{bizialdia\|1870eko\|1924ko\|Lenin, Vladimir}} [[Kategoria:Errusiako komunistak]] [[Kategoria:Errusiako idazleak]]

Vladimir Lenin: berrikuspenen arteko aldeak