Victorio Macho: berrikuspenen arteko aldeak

'''Victorio Macho''' ([[Palentzia]], [[1887]]<nowiki/>ko [[abenduaren 23]]<nowiki/>an - [[Toledo]], [[1966]]<nowiki/>ko [[uztailaren 13]]<nowiki/>an), eskultore espainiar bat izan zen, espainiar eskultura garaikidearen aitzindaria.<ref>[http://elpais.com/diario/1988/01/09/cultura/568681212_850215.html Semblanza de Emilio García Lozano]. El País egunkarian (9.01.1988)]. Kontsulta 2014ko irailean</ref> Donostiako [[San Telmo Museoa|SanTelmo MuseoaMuseoan]]n dagoen [[Pío Barojaren irudia (eskultura Donostian)|Pío Barojaren bustoa]] egin zuen [[1935]]<nowiki/>ean, kopia bat dago Donostiako [[Victoria Eugenia Antzokia|Victoria Eugenia antzokiaantzokiaren]]ren atzealdeko lorategian [[1972]]tik. [[Getaria (Gipuzkoa)|GetariaGetarian]]n dagoen [[Elkanoren omenezko monumentua|Juan Sebastian ElkanoElkanori]]ri egindako monumentuko eskulturak ere '''Victorio Macho'''renak dira, [[Agustin Agirre]] eta [[Jose Azpiroz]] arkitektoek diseinatuta.

[[Fitxategi:Monumento_a_Galdós_(Victorio_Macho,_Madrid)_01.jpg|thumb|250px|Monumentua Galdósi [[Retiroko lorategiak|Retiro]]<nowiki/>n (Madril), Victorio Machoren lana 1919an inauguratua]]

Espainiatik ateratzen da [[Primo de Riveraren diktadura|Primo De Riveraren diktadura]]<nowiki/>n eta [[Hendaia|Hendaian]]n instalatzen da; zizelkatzen du [[Miguel Unamuno|Unamuno]] eta [[Santiago Ramón y Cajal|Ramón y Cajal]]. [[1936]]<nowiki/>an [[San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia]]<nowiki/>ko kide izendatzen dute. 1936an [[Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|Gerra zibila]] lehertzean, [[Madril|Madriletik]]etik ateratzen da [[Valentzia|Valentziara]]ra [[Espainiako Bigarren Errepublika|Errepublikako Gobernua]]<nowiki/>rekin batera. Gerra zibilaren bukaerak erbesteko 13 urtetara eraman zuen [[Frantzia|Frantzian]]n, [[Errusia|Errusian]]n, eta gero Amerikan. [[Kolonbia|Kolonbian]]n sei hilabetez bizi izan ondoren, egonaldi luze bat egin zuen [[Lima|Liman]]n, eta bertan ezkondu zen Zoila Barrós Contirekin. Espainiara itzuli zen 1952an, etxea eta tailerra [[Toledo|Toledon]]n hartu zuen, geroago 1967z geroztik Museo Victorio Macho (Roca Tarpeya) kokatu zen eraikin berean, berak Espainiako Estatuari utzi zion legatua ostatu emateko sortu zena.

[[FileFitxategi:Baroja idazlearen eskultura Donostian.jpg|thumb|250px|[[Pio Baroja]]ren eskultura Donostian]]

* [[1916]] - Euskal marinela - Marinero Vasco. Toledo, Victorio Macho Museoa.

* [[1929]] - [[Ramón María del Valle-Inclán|Valle Inclán]]-en burua Toledo, Museo Victorio Macho

* [[1935]] - [[Pío Barojaren irudia (eskultura Donostian)|Pío Baroja]]<nowiki/>ren bustoa Donostia, San Telmo Museoa.

[[Fitxategi:Monument_to_Santiago_Ramon_y_Cajal,_Parque_del_Buen_Retiro,_Madrid.JPG|thumb|250px|[[Santiago Ramón y Cajal|Santiago Ramón y Cajal]]i monumentua, Madrileko [[Retiroko lorategiak|Retiroko lorategilorategietan]]etan ]]

* [[1918]] - [[Benito Pérez Galdós]] monumentua, [[1919]]<nowiki/>ko [[urtarrilaren 20]]<nowiki/>an inauguratua, idazlearen aitzinean, jadanik itsua, Madrileko [[Retiroko lorategiak|Retiroko lorategie]]<nowiki/>tan.

* [[1922]] - [[Benito Pérez Galdós]]-en Bigarren Monumentua, [[Las Palmas Kanaria Handikoa]], itsasoak apurka apurka jaten zuena, harik eta jatorrizko kokapen horretatik kendu zuten arte; Pérez Galdós Etxe Museoan kontserbatzen da.

* [[1922]] - [[Getaria (Gipuzkoa)|Getaria]]<nowiki/>n [[Juan Sebastian Elkano]]<nowiki/>ri egindako monumentuko eskulturak, [[Agustin Agirre]] eta [[Jose Azpiroz]] arkitektoek diseinatuak.

* [[1925]]-1927 - Concha Espinako iturria, Pereda-ren lorategiak, Santander

* [[1926]] - Santiago Ramón Y Cajali monumentua, Venezuela Pasealekua, Madrileko Retiroko lorategietan.

* [[1930]] - Migel Unamunoren bustoa, Salamancako Unibertsitatea, Salamanca

* [[1930]] - Romanoa, Madrileko Galtzada Nagusiaren 60ko zenbakiko eraikinean gailurrean

* [[1931]] - Oteroko Kristoa, [[Palentzia]]. Bertako kriptan dago lurperatuta eskultorea

* [[1940]] - Rafael Uribe Uriberi monumentua, [[Bogota]]<nowiki/>ko Parque Nacional Enrique Olaya Herrera, Kolonbia

* [[1946]] - Miguel Grau Seminariori monumentua, [[Lima]], [[Peru]].

* [[1962]] - [[Jacinto Benavente]]<nowiki/>ri monumentua, Madrileko [[Retiroko lorategiak|Retiroko lorategi]]<nowiki/>etan.

* [[Alonso Berruguete]]<nowiki/>ri monumentua, [[Palentzia]]<nowiki/>ko Plaza Nagusian

* Simón Bolívar El Geniori monumentua, [[Caracas]]<nowiki/>eko Caracas Plaza. Kopiak existitzen dira [[Bogota|Bogotan]]n eta [[Lima|Liman]]n.

* {{es}}:[https://elpais.com/diario/1988/01/09/cultura/568681212_850215.htm Victorio Machori buruzko artikulua ''El País''en.]