1874ko Tompkins plazako matxinada: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Tompkins square riot 1874.jpg|thumb|Tompkins Square-tik poliziak manifestariak bultzatzen.]]
'''1874ko Tompkins plazako matxinada''' urtarrilaren 13an gertatu zen, [[New Yorkeko Polizia Departamendua]] milaka langabetuen manifestazio batekin talka egin zuenean, [[New York|New Yorkeko]] Tompisk Square Park-en, gaur egun ezagutzen den ekialdeko herrixka, [[Manhattan]].<ref>
== Aurrekariak ==
Istiluak [[1873ko Izua|1873ko izuaren]] erdialdean gertatu ziren, [[1873|1873an]] hasi zen izua eta urte batzuk iraun zituena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Marilynn S.|abizena=Johnson|izenburua=Street Justice: A History of Police Violence in New York City|argitaletxea=Beacon Press|hizkuntza=en|data=2004-10|url=https://books.google.es/books/about/Street_Justice.html?id=M7OrWulxDXwC&redir_esc=y|isbn=9780807050231|sartze-data=2018-05-15}}</ref> Estatu Batuetako langile mugimendu guztiek gobernuari laguntzak exijitzen egon ziren, izuaren tentsioa lasaitzeko.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Herbert George|abizena=Gutman|izenburua=The Tompkins Square "Riot" in New York City on January 13, 1874: A Re-examination of Its Causes and Its Aftermath|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books/about/The_Tompkins_Square_Riot_in_New_York_Cit.html?id=WHKJtgAACAAJ&redir_esc=y|sartze-data=2018-05-15}}</ref> Erakundeek ongintzazko proposamenak baztertu zituzten eta bere lekuan, langabezian zeuden langileentzako lanpostuak emango lituzkeen lan publikoak eskatu zituzten.<ref>{{Erreferentzia|izena=Edwin G.|abizena=Burrows|izenburua=Gotham: A History of New York City to 1898|argitaletxea=Oxford University Press|hizkuntza=en|abizena2=Wallace|izena2=Mike|data=1998-11-19|url=https://books.google.es/books/about/Gotham.html?id=xF4NDALYWSAC&redir_esc=y|isbn=9780199741205|sartze-data=2018-05-15}}</ref> 1873ko abenduan sortu New Yorkeko Segurtasun Kontseiluak hiriko funtzionarioekin bilera bat antolatu zuen, baina negoziatzeko edozein aukera ukatua izan zen.<ref name=":0" />
Erantzun bat emanez, 1874ko urtarrilaren 13an manifestazio bat antolatu zen, Tompkins Squeare parkean, historikoki manifestazio askoren topagune eta hasiera bezala erabiltzen zena<ref>{{Erreferentzia|izena=Deborah S.|abizena=Gardner|izenburua=Tompkins Square: Past and Present|orrialdeak=232|hizkuntza=en|data=June 1990|url=https://doi.org/10.2307/2078657|aldizkaria=The Journal of American History|alea=1|zenbakia=77|issn=0021-8723|doi=10.2307/2078657|sartze-data=2018-05-15}}</ref>, eta udaletxera joateko asmoa zuen. Manifestariek [[William F. Havemeyer]] alkateari exijitu zioten lan publikoko programa bat ezartzea enplegu aukerak sortzeko<ref>{{Erreferentzia|izena=Philip S.|abizena=Foner|izenburua=History of the Labor Movement in the United States: Postwar Struggles, 1918-1920|argitaletxea=International Publishers Co|hizkuntza=en|data=October 1987|url=https://books.google.es/books/about/History_of_the_Labor_Movement_in_the_Uni.html?id=UMBWNCXcR8wC&redir_esc=y|isbn=9780717806522|sartze-data=2018-05-15}}</ref>, 100,000 dolarreko dohaintza bat emanez, komiteak zehaztutako Lan-laguntza Bulegoei.<ref name=":1">Gutman, Herbert G. "The Tompkins square 'Riot' in New York City on January 13, 1874: A re-examination of its causes and its aftermath". Labor History6:1 (1965) 45. orrialdea</ref>
Bananduta zegoen erakunde bat, Patrick Dunn-ek burutzen zuena, manifestazio militanteago bat antolatu zuen urtarrilaren 5ean eta langileei esan zien ekintza zuzena erabiltzeko gobernuak haien eskaerak ez bazituzten betetzen.<ref name=":1" /> Segurtasun Komiteko kideak protestara joan ziren, hasieran udaletxera zihoan manifestazio horretara joan ziren langileei animoak kentzeko, baina manifestazioa burutzen zuen komiteak argi utzi zuen planteamenduarekin jarraituko zutela. Udaletxeko zinegotziek manifestarien eskaerak ez zituzten onartu, eta Segurtasun Komiteko kideek manifestariei esan zieten urtarrilaren 8an beste manifestazio bat egiteko.<ref>Gutman, Herbert G. "The Tompkins square 'Riot' in New York City on January 13, 1874: A re-examination of its causes and its aftermath". Labor History6:1 (1965) 46. orrialdea</ref>
== Erreferentziak ==
| |||