Aeronautika: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary
t zuzenketa ortografikoak
19. lerroa:
[[Roger Bacon]] izan zen lehen Europarretako bat hegan egiteari buruzko argudio zientifikoak ematen eta airea baino arinagoak diren [[Baloi aerostatiko|baloiak]] eta hego eragileak zituen [[Ornitoptero|ornitopteroak]] maneiatzeko funtsak deskribatu zituen.
 
XV. mende bukaeran, Leonardo da Vinci-ren txorien heganarenhegaldiaren azterketari bere lehen makina hegalarien diseinuek jarraitu zioten. Nahiz eta bere diseinuak arrazionalak ziren, hauen funtsa ez zen oso zientzia zehatza. Bere diseinu askok arazo ugari erakusten dituzte. Gutxienez, objektu batek aireari jartzen dion erresistentzia aireak objektuari ezartzen dionaren adinakoa dela ulertu zuen ([[Isaac Newton|Newton-ek]] ez zuen bere [[Newtonen legeak|mozioaren hirugarren legea]] 1687. urterarteurtera arte argitaratu). Bere ikerketek argi utzi zuten giza-indar hutsa ez zela gai hegaldi jarrai bat lortzeko eta bere gerorako diseinuak indar-iturri mekaniko bat hartzen zuten kontutakontutan, hala nola, malguki bat. Italiarraren lana bere heriotzaren ondoren galdu egin zen eta ez zen bere berri izan [[George Cayley|George Cayley-k]] jarraipena eman zion arte.
 
=== Cayley eta aeronautika modernoaren sorrera ===
28. lerroa:
Berak garatu zuen hegazkin garaikideen diseinua, gainazal horizontal eta bertikalak dituen isats egonkortzaile batekin.
 
Cayley-k beso birakorreko proba-polipastoaren erabilera aurkeztu zuen hegaldien aerodinamika ikertzeko, eta gainazal kurbatuko hegalek, gainazal lauekoekinlaukoekin alderatuta, zituzten abantailak ezagutzeko erabili zituen. Metodo honen bidez, [[Dihedrala|dihedralaren]], errefortzu diagonalen eta arraste erredukzioaren garrantzia ikusi ziren eta [[Ornitoptero|ornitopteroen]] eta [[Jausgailu|paraxuteen]] ulermen eta diseinuan lagundu zuen.
 
Beste asmakizun garrantzitsu bat erradiodun gurpila izan zen, lur-hartze sistemarentzako gurpil sendo eta arin bat garatzeko asmoz diseinatu zuena.
69. lerroa:
=== Suziriak ===
[[Fitxategi:Apollo 15 launch.ogv|thumb|[[Apollo 15]] [[Saturn V]] suziriaren jaurtiketa: T-30, T+40 tartean.]]
[[Suziri|Suziria]] edozein [[misil]], [[Espazio ontzi|espazio-ontzi]], [[hegazkin]] edo beste edozienedozein [[ibilgailu]] da, zein bultzada [[motor-suziri]] batetik lortzen duen. Suziri guztietan, bultzada hau ibilgailuak erabileraren aurretik daraman [[Erregai|erregaiarekin]] lortzen da. Suziri motoreakmotorrak akzio-erreakzio printzipioarekin egiten dute lan. Erregaiaren erreketa beste norabidean zuzenduz motoremotor hauek suziriei bultza egiten diete.
 
Suzirien erabilera militarra eta dibertimendurako XIII. mendekoa da gutxienez, [[Txinako Herri Errepublika|Txinan]]. XX. menderartemendera arte, ordea, ez ziren gertatu garrantzizko aurrerapenik arlo zientifiko, industrial edo interplanetarioan, non suziriak izan ziren [[Aro Espazial|Aro Espazialaren]] giltza teknologikoa eta [[Apollo 11|gizakia ilargira iristea ahalbidetu]] zuten.
 
Suzirien erabileren artean [[Su artifizial|su artifizialak]], [[Arma|armak]], [[eserleku eiektagarriak]], [[ibilgailu jaurtigarriak]] [[Satelite artifizial|satelite artifizialentzat]] eta [[ibilgailu espazialak]] daude batik bat. Abiadura txikientzat eraginkorra ez den arren, oso arinak eta indartsuak dira, azelerazio oso altuak eta [[Ihes-abiadura|abiadura oso handiak]] lortzeko ahalmenarekin, zentzuzko eraginkortasun bat mantentzen dutelarik.
 
Suziri kimikoak dira suziri mota arruntenak eta, orokorrean, suzirientzkosuzirientzako erregaia erabiliz sortzen dute bultzada. Suziri kimikoek erraz askatu daitekeen energia kantitate handiak biltzeko gaitasuna dute, arriskutsua izan daitekenadaitekeena. Hala ere, diseinu, proba, eraikuntza eta erabilera zainduek arrisku hauek murrizten dituzte.
 
== Ikus, gainera ==