Marie Curie: berrikuspenen arteko aldeak

 

[[Varsovia|Barsobian]] jaio zen, garai horretan poloniako batzarra zena ([[Errusiar Inperioa|errusiar erresumaren]] lurraldea). Ezkutuan ikasi zuen Barsobiako  “unibertsitate flotante”-an eta bere formazio zientifikoa hasi zuen hiri horretan. [[1891|1891.]] urtean (24 urterekin) bere arreba Bronislawa Duska jarraitu zuen [[Paris|Parisera]], bertan berre ikasketak amaitu eta lan zientifiko bikainak burutu zituen. [[1903]]<nowiki/>ko Fisikako [[Nobel Sariak|nobel saria]] bere senarra [[Pierre Curie]]-rekin eta [[Henri Becquerel]]-ekin konpartitu zuen. Urte batzuk geroago, [[1911]]-an, [[Kimikako Nobel Saria|Kimikako Nobel saria]] irabazi zuen. Frantziako herritartasuna jaso eta bere aberria onartu arren, inoiz ez zuen bere poloniako nortasuna galdu; bere alabei [[Ama-hizkuntza|ama hizkuntza]] irakatsi zien eta [[Polonia|poloniara]] bisitak egitera eramaten zituen. Aurkitutako lehen [[Elementu kimiko|elementu kimikoa]] [[Polonio]] deitu zuen, bere jaoitze-herrialdeari ohore eginez. Bere aurkikuntzek biltzen dute erreaktibitateari buruzko lehen ikasketak (berak asmatutako terminoa) , [[isotopo]] erradioaktiboak isolatzeko teknikak eta bi elementuen aurkikuntza -polonioa eta radioa-. Bera burua zelarik,isotopo erradiaktiboekin egindako neoplasien tratamenduei buruzko lehen ikerketak burutu ziren. Parisen eta Barsobian Curie institutua sortu zuen, gaur egun medikuntza ikerketen zentru garrantzitsuen artean mantentzen dena. Lehen mundu gerran erabilpen militarrerako lehen zentru erradiologikoak sortu zituen. 1934an hil zen 66 urterekin, Sancellemoz erietxean, anemia aplasika batengatik. Anemia aplasikoa sortu zitzaion bere poltsikoetan gordetzen zituen saio-hodien erradiazioarengatik eta lehen mundu gerran sortutako  unitate mugikorren X izpiengatik.

== Haurtzaroa eta ikasketak polonian ==

 

 

Marie eta Pierre Curiek material erradioaktiboak ikertu zituzten, [[Uranio|uranioa]] batez ere, ''pechblenda'' edo ''uraninita'' forman. ''Pechblenda''tik irten zen uranioa ''pechblenda'' bera baino erradioaktiboagoa zen. Bi zientzialariek ''pechblenda''k bere barnean uranioa baino erradioaktiboagoa zen beste elementu bat zuela suposatu zuten. Horretaz aparte, torioak erradioaktibitatea sortu ahal zuela aurkitu zuten. Urteetan zehar, ''pechblenda'' lantzen segitu zuten eta beste bi elementu isolatu zituzten: [[Polonio|polonioa]] ([[1898]]) eta [[Radio|radioa]].

 

Aurkikuntza horien ondoren, Mariek gramo bat radio kloruro lortu zuen, ''pechblenda''ko zortzi tona manipulatu ondoren. [[1902|1902an]] aurkikuntza berri hori erakutsi zuten eta une horretatik aurrera haien ospea areagotuz joan zen. Senar-emazteek radioa modu atsegineean aurkeztu zioten jendeari, patenterik gabe. Jendeak eskertu zuen hala egin izana, izan ere, haien egoera eknomikoa txarra zen eta radioa erakustean ez zuten dirurik jaso.

* 1911. Kimikako Nobel saria. Polonio eta radioaren isolamendua eta karakterizazioagatik.

* 1914. ''Radioko institutua'' sortzen da (gaur egun Curie institutua dena) medikuntza,fisika,biologia eta kimika ikertzeko.

 

== Heriotza ==