Nerbio hipogloso: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
→Egitura: azpimarraketak egin ditugu, irakurketa errazteko, eta idazkera akatsak zuzendu. |
||
9. lerroa:
== Egitura ==
Nerbio hipoglosoa enbor entzefalikoaren azpiko mailatik,<ref name="Purves">{{Erreferentzia|izenburua=Neuroscience|argitaletxea=Sinauer Associates|data=2012|url=https://www.worldcat.org/oclc/754389847|edizioa=5th ed|isbn=9780878936953|pmc=754389847}}</ref> oliba eta piramidea banatzen dituen
<nowiki/>[[Fitxategi:Hipoglosoaren erroak erraboilean.png|thumb|Hipogloso nerbioaren erroak, erraboileko aurre-alboko ildotik ateratzen dira, ondoren fusionatu eta nerbio bakarra osatzeko.https://www.ehu.eus/eu/web/anatorama/home]]
Ondoren hipoglosoaren kanaletik atera eta adar meningeo bat emango du.
Gainera bere zuntz batzuk C1aren aurrekoa adarraren zuntz batzuekin fusionatuko dira. Hori nerbio bagoaren eta nerbio laguntzailearen bizkarmuineko banaketatik gertu abiatuko da, eta '''hipoglosoaren euskarriaren goiko'''<nowiki/> '''heldulekua''' osatuko dute. Bere beste zuntz batzuk C2 eta C3 mailetako nerbio espinalen zuntzekin fuisonatu eta hipoglosoaren eukarriaren beheko heldulekua osatuko dute, horretatik ateratako zuntzek, muskulu infrahioideoak inerbatuko diuzte. Aipatutako C1, C2 eta C3ren zuntzekin fusionatutako zuntzek '''[[hipoglosoaren eus|hipoglosoaren euskarria]] '''sortzen dute, atal hipogloso eta atal zerbikala dituena. Nerbioaren gainontzeko zuntzen beherantz jarraituko dute, nerbio bagoaren atzetik eta espiralak beherantz atzean barneko arteria karotidaren eta barneko zain jugularraren artetik igarotzen da, leka karotideoaren gainetik.{{Sfn|Gray's Anatomy|2008}}
Barailaren beheko angeluaren mailan, nerbioa muskulu digastriko aren atzeko sabelaren atzetik aterako da.{{Sfn|Gray's Anatomy|2008}} Ondoren arteria okzipitalaren inguruan biratu eta barailaren azpiko eremuan zehar aurrera egiten du. Bere ibilbidea muskulu hioglosoarekiko lateral eta estiloioideoarekiko eta mihi nerbioarekiko medial egingo du.{{Sfn|Gray's Anatomy|2008}} Muskulu genioglosoarekiko sakon jarraituko du mihiaren erpinera arte. Bere ibilbidean zehar mihiko muskulu intrintseko eta estrintsekoentzako adarrak emango ditu, lehen aipaturiko muskulu hiogloso, estilogloso eta genioglosoa inerbatuz.{{Sfn|Gray's Anatomy|2008}}
[[Fitxategi:Hipogloso nerbioa eta bere nukleoa.png|thumb|Erraboilaren sakontasunean dagoen hipoglosoaren nukleo eragile somatikotik ateratzen diren hipoglosoaren zuntzak.https://www.ehu.eus/eu/web/anatorama/home]]
Enbor entzefalikoko hipoglosoaren nukleoak bi kortex motoreetatik seinaleak jasotzen ditu baina, seinale kontralaterala gailentzen da, mihiaren '''inerbazioa''' funtsean '''lateralizatua''' egongo da.<ref name="Kandel 5e">{{cite book|title=Principles of neural science|last=Kandel|first=Eric R.|date=2013|publisher=McGraw Hill|isbn=978-0-07-139011-8|edition=5.|location=Appleton and Lange|pages=1541–1542}}</ref> Mihiko hartzaile neuromuskularren seinaleak nerbio hipoglosoaren bidez bidaiatzen dute mihi nerbiora arte. Eta honek informazioa mesentzefaloko trigeminoaren nukleora eramango du.<gallery>
Fitxategi:Human brainstem anterior view description.JPG|Hipoglosoaren irteera ikusten da erraboiletik, hainbat erroz osatua (12 zenbakiaz) oliba eta muina (13) beste askoren artean.
Fitxategi:Base of skull 19.jpg|Nerbio hipoglosoa garezurretik hipoglosaren kanalaren bidez ateratzen da, zeina foramen magnumaren gertu dagoen.
27. lerroa:
=== Garapena ===
Nerbio hipoglosoa '''lehenengo somiten bikotetik''' eratorria da
'''Hipoglosoaren nukleoa''' enbrioiaren [[Bizkarrezur-erraboil|bikarrezur erraboileko]] oinalde plakatik eratorria da.<ref>{{cite web|url=https://embryology.med.unsw.edu.au/embryology/index.php/Neural_-_Cranial_Nerve_Development|title=Neural - Cranial Nerve Development|website=embryology.med.unsw.edu.au|accessdate=17 June 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://discovery.lifemapsc.com/library/review-of-medical-embryology/chapter-147-the-brainstem-myelencephalon-fifth-vesicle-basal-motor-plate|title=Chapter 147. The Brainstem: Myelencephalon (fifth Vesicle) – Basal Motor Plate – Review of Medical Embryology Book – LifeMap Discovery|date=|website=discovery.lifemapsc.com|archive-url=|archive-date=|dead-url=|last1=Pansky|first1=Ben|accessdate=12 March 2017}}</ref>▼
▲'''Hipoglosoaren nukleoa''' enbrioiaren [[Bizkarrezur-erraboil|bikarrezur erraboileko]] oinalde plakatik eratorria da, hau da '''nukleo eragile somatikoa''' da.<ref>{{cite web|url=https://embryology.med.unsw.edu.au/embryology/index.php/Neural_-_Cranial_Nerve_Development|title=Neural - Cranial Nerve Development|website=embryology.med.unsw.edu.au|accessdate=17 June 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://discovery.lifemapsc.com/library/review-of-medical-embryology/chapter-147-the-brainstem-myelencephalon-fifth-vesicle-basal-motor-plate|title=Chapter 147. The Brainstem: Myelencephalon (fifth Vesicle) – Basal Motor Plate – Review of Medical Embryology Book – LifeMap Discovery|date=|website=discovery.lifemapsc.com|archive-url=|archive-date=|dead-url=|last1=Pansky|first1=Ben|accessdate=12 March 2017}}</ref>
== Funtzioa ==
[[Fitxategi:Lawrence_1960_17.26.png|thumb|300x300px|Nerbio hipoglosoaren eta bere inerbazioaren ituen irudi eskematikoa.]]
Nerbio hipoglosoak '''mihiaren muskulu estrintsekoen''' inerbazioa darama: genioglosoarena, hioglosoarena, esiloglosoarena, eta baita bere '''muskulu intrintsekoena''' ere.<ref name="Fitzgerald Neuroanatomy">{{cite book|author1=M. J. T. Fitzgerald|author2=Gregory Gruener|author3=Estomih Mtui|title=Clinical Neuroanatomy and Neuroscience|url=https://books.google.com/books?id=SiWKZwEACAAJ|year=2012|publisher=Saunders/Elsevier|isbn=978-0-7020-4042-9|page=216}}</ref> Horiek guztiak mihiaren muskulu guztiak adierazten dituzte muskulu <u>palatoglosoa izan ezik</u>.
Nerbio hipoglosoa nerbio somatiko eferente orokor (SEO) motako nerbioa da.
Hipoglosoaren nukleoak elkarrekintzak ezartzen ditu [[Sare-antzeko eraketa|formazio erretikular]]<nowiki/>rarekin, hainbat <u>erreflexu</u> eta jarduera automatikoren kontrolean parte hartzen duena. Honez gain, <u>hizkerarekin eta ahosketarekin</u> erlazionatutako mugimendu inkonszienteen kontrolerako jatorri kortikonuklearreko zuntz batzuen laguntza jasoko du.
== Kliniko garrantzia ==
=== Kaltea ===
Nerbio hipoglosoaren kalteak arraroak dira. Hala ere ematen diren kasuen artean ohikoena '''tumoreengatiko konpresioak''' dira. Beste hainbat arrazoi daude nerbio honen kaltea eragiten dutenak. Besteak beste, kalte kirurgikoak, kolpe medularrak, esklerosi anizkoitza, Guillain-Barre sindromea, infekzioak, sarkoidosiak etab. Kaltea alde batean ala bietan eman daiteke, eta honen arabera sintomak agertuko dira. Nerbioak duen beste egiturekiko hurbiltasuna dela eta (arteriak, zainak, beste nerbioak) oso arraroa izango litzateke kaltea nerbioan soilik ematea. Esate baterako, ezkerreko eta eskuineko nerbio hipoglosoko kalteengatik aurpegi nerbio eta nerbio trigeminala kaltetu daitezke. Honen ondorioz, ahoko muskulatura konprimitu daiteke eta hitz egiteko zailtasunak eragin.
== Erreferentziak ==
|