Mikroekonomia: berrikuspenen arteko aldeak

'''Mikroekonomiak''' hainbat garapen adar du eta horietatik garrantzitsuenak honako hauen dira: kontsumitzaileen teoria, produktuaren [[Eskari (ekonomia)|eskaria]], Orekaren orokortasuna eta aktibo finantzarioen merkatua.

'''Kontsumitzaileen teoria''' banakakoen lehentasunetik abiatzen da, eta horregatik zehaztu behar du [[Kontsumitzaile|kontsumitzaileak]] dituen ondare eta baliabideekin zein aukeraketa egingo dituen. Eta jarraitzen duenak, aurkakorik esaten ez badu, esandako guztiak kontsumitzaileen teoriari edo ohiko [[teoria neoklasikoari]] egingo dio erreferentzia. Kontuan eduki behar dira mikroekonomiaren beste ikuspegi batzuk, suposizio guztiak ez direlako onartuak izaten eta  horrelakoetan, adibidez, [[Eskari-kurba|eskari-kurbaren]] baieztapena edo onarpena behar izaten da kontsumitzaile konkretu batzuentzat.

Kontsumitzaileek lehentasunak dituzte [[ondasun]] eta zerbitzuetan, hau da, ondareen bi bilduma emanda, edo ondare saskia ere deitzen zaio ([[ondasun]] eta [[Zerbitzu (ekonomia)|zerbitzuen]] taldeko, taldekide batek kontsumitzen du, non mota bakoitzeko ondasunean zero, bat edo beste [[kantitate]] bat egon daitekeen, eta gainera kantitate ez osoa ere bai). Kontsumitzaileak bi saskietako bat nahiago izango du bestea baino, bien artean aukeratzeko emanez gero. Adibidez, bi saskien ondareen artean erabakitzeko aukera ematen badiote, eta aurreko [[Eskaintza|eskaintzaren]] berdina bada, baina ondasunen bat gehitzen badiote, kontsumitzaileari gehiago gustatuko zaio, eta ondasun berdinekin eta kantitate gehiago ezarrita ere, kontsumitzaileak ere bigarren saskia nahiago izango du.

Kontuan izanda ondareek prezioak dituztela, eta datu hauek kontuan izanda, argi dago kontsumitzaileek, existitzen diren saski guztietatik ezin izango dute nahi duten saskia lortu. Gainera, ondareen prezioez gain, kontsumitzaileen errenta kontuan hartzen badugu, aurrekontuzko murrizketa bat izango dugu. Honek esaten digu kontsumitzaileek zein saski aukeratu eta lortu ahal izango duten, kontuan izan da merkatuko prezioak eta kontsumitzaileak duen diru kantitatea. Kontsumitzailearen eginkizuna izango da saski guztien artean berak nahiago duena aukeratzea (edo berak kontsideratzen duena beste saskiak bezain ona dena). Hau aurkitzeari kontsumitzaileen maximizazioa deitzen zaio. Oro har, ohikoa izaten da kontsumitzaileak aukeratutako saskia [[Aurrekontu|aurrekontuzko]] murrizketaren mugan egotea, honek esan nahi du kontsumitzaileak aukeratu duen saskiaren balioa kontsumitzailearen [[Errenta (argipena)|errentaren]] berdina izango dela. Beraz, kontsumitzaileak aukeratuko duen saskia, erabilgarritasun maximoa ematen diona izango da, hau da [[Ongizatearen ekonomia|ongizate]] handiena ematen diona.  

Lehentasunak irudikatzeko modu bat da, eta hauek ezaugarri egokiak dituztenean, erabilgarritasunaren funtzioa deitzen zaio. Kasu honetan, ondasunen saskiak zenbakizko [[Bektore (argipena)|bektoreak]] ere ordezkatzen ditu. Bektore bakoitzak esaten digu ondasun bakoitzak zenbat kantitate duen saski bakoitzean. Erabilgarritasunaren funtzioan bi bektore sartzen badira eta ikusita zein zenbakik bueltatzen gaituen horra, posible da saski bat bestea baino hobeagoa dela edo bestea bezalakoa dela ikustea, kontsumitzailearen ikuspuntutik. Orduan, kontsumitzailearen arazoa, funtzio matematikoa maximizatzeko arazo matematikoa hartu daiteke, eta hori erabilgarritasun-funtzioa izango litzateke. Ondareetako saski guztiek aurrekontuzko murrizketak bete ditzatela, matematikoki ordezkatzen dituzten taldearen barruan; hau da, bere balioa errenta pertsonal erabilgarriaren berdina edo txikiagoa izan dadila.

Indiferentzia-kurben erabilera nagusia erabilgarritasunaren puntu maximoa aurkitzea da; murrizketak kontsumitzaileen aurrekontuaurrekontua gainjarriz. Honek, esan nahi du gizabanako bakoitzaren eskura dauden puntuak eta puntu horien erabilgarritasuna dibisa unitatearen menpe dagoela.

Beste alde batetik, '''ordezkapeneko erlazio marjinalak''' azaltzen du kontsumitzailea zenbateraino den gai ondasun bat beste batekin [[Truke|trukatzeko]] garaian, bere erabilgarritasuna berdin mantentzeko.

Kontsumitzailearen arazoak nola konpontzen diren azter daiteke erabilgarritasun-funtzioaren [[Parametro (estatistika)|parametroak]], prezioak eta kontsumitzaileek duten errentetan aldaketak sortzen direnean. Adibidez, ondasun baten prezioa aldatzen bada, aukeratutako ondasunen saskia aldatzera eramango gaitu aurrekontuko murrizketaren [[Malda (argipena)|maldan]] aldaketa dagoelako. Hau gertatzen da ondasunaren prezioa aldatzen den kasuetan, eta kantitatea ere aldatu egingo da. Sortzen den efektuaren arabera sailka daitezke ondasunak. Ondasunak, oro har, eskariaren kantitatea txikitu egiten dira prezioak handitzen direnean, nahiz existitzen diren salbuespen batzuk, eskaria handitu egiten dena. Ondasunen aldaketak bi efekturen ondorioz gertatzen dira, errenta-efektuaren eta ordezkapen-errentaren ondorioz.

Errentaren efektua prezioa handitzen denean gertatzen da eta ordezkapen-efektua gertatzen da kontsumitzaile batek ondasun bat beste batengatik ordezkatzen duenean. Ondasunaren prezioa handitzen bada, errentaren efektuak kontsumoa murriztea ekarriko du, baina ordezkapen-efektuak bi modutara eragin dezake. Oro har, eskaria txikiagotzeko joera izango du, kontsumitzaileak beste mota bateko ondasunak kontsumituko ditu non beraien prezioa ez den aldatu. Esan dezakegu, salgaien balioa [[dibisa]] baliokidearengatik ordezkatzen dela. Horrela, kontsumitzailearen gogobetetasun maila berdinean egotea lortu nahi da. Azkenengo honetan, behe-mailako ondasuna deritzon kasuan egongo ginateke. Ordezkapen eta errenta-efektuak [[ikur]] berdina izango balute, orduan ondasun normal baten egoeran egongo ginateke. Baina, bi efektuen baturak sortuko luke efektu totala. Ondasun normalen kasuan, errentaren efektuak kontsumoa txikitzea ekarriko du prezioak handitzearen ondorioz, eta behe-mailako ondasunekin ere berdina gerta daiteke. Azkenengo kasu hauetan salbuespena, ordezkapen-efektua izango da eta errenta-efektuak baino indar handiagoa izango du, eta orduan ondasun [[Giffen ondasun]] baten aurrean egongo ginateke. Errenta handitzen denean prezioak konstante mantentzen dira. Ondasun normalek<s>,</s> kontsumoa handitzeko joera daukate eta behe-mailako ondasunek berriz, txikitzeko joera.

Ondasunak erlazionatzeko beste modu bat da [[Osagarri (argipena)|osagarrizkoak]] edo [[Ordezko (argipena)|ordezkoak]] erabiltzea. Osagarrizkoak joera berdina duten prezioak igotzen edo jaisten dituztenean. Ordezkoen kasuan guztiz kontrakoa gertatzen da, hau da, prezioak igo edo jaisten direnean modu desberdinetako eragina izango dute.

Ondasun batzuk txartzat hartzea ere posible da, eta horiek erabilgarritasun edo balio negatiboa sortzen duten kontsumoak dira. Ondasun txarrak kontsumitzaileak nahi ez dituenak izango dira. Analisi mikroekonomikoetan soldata ondasun on baten moduan azaltzen da eta lana ondasun txar baten moduan, orduan aztertu behar da, denbora [[Optimizazio (matematika)|optimizatzeko]] erabakia non murrizketak kontuan izanik. Hau da, lanordu (txarra) gehiago orduan eta [[soldata]] (ona) gehiago sortzen dira eta mugan edo limitean, aurrekontuko murrizketetan egongo da. Eta hau langile hipotetiko batek duen [[denbora]] librea izango da.

<math>p</math>k prezioa adierazten du, <math>a</math> eta <math>b</math> zenbaki [[Konstante (matematika)|konstanteak]] dira.

Eredu hau [[Lagrangeren biderkatzaile|Lagrange-ren Biderkatzaileen]] teknika matematikoaren bidez ebazten da. Azkenik suposatzen da errenta erabilgarri osoa kontsumituko dela, eta honekin baliokidea izango da <math>\sum_{i = 1}^{n} p_{i}x_{i} = M</math>

Beste teknika matematiko bat ere erabili daiteke [[Karush-Kuhn Tucker]]-en baldintzak izenekoa. Kasu honetan murrizketa mota honetakoak izaten jarraituko dute <math>\le</math>.