|
[['''Lilly Reich]]''' ([[Berlin]], 1885ko ekainak[[Alemania]], {{data|1885|6|16}} – Berlin, 1947ko abenduak {{data|1947|12|14}}) Alemaniako diseinatzaile moderno bat izan zen. Hamar urtez Ludwing Mies [[Van der Rohe]]-rekin elkar laneanelkarlanean egonaritu zen.
=='''BIZITZA'''==
==Bizitza==
Berlinen jaio zen, emakumezko soinekoen diseinugile bezala bere ikasketak hasi zituen. Esperientzia honek, ehundurak eta materialen kontrasteetan duen garrantzia dekorazioan garatu zituen. 1908. urtean Vienako Wiener Werkstätte tailerretan lanean hasi [[Josef Hoffmann]] diseinatzailea modernistarekin, ''Kubus'', ''Cabinet'', ''Koller'' edo ''Broncia'' bezalako hainbat aulki egin zuenarekin. Bertan, [[Werkbund]]-eko sortzaileetako batekin, [http://Else%20Oppler-Legband Else Oppler-Legband]-ekin ikasi zuen.<ref name=":0" />
1911. urtean Alemaniara itzuli zen, eta bere lehenengo enkargu dokumentala jasozjaso zuen: Charlottenburgeko Gazteentzako Zentrorako 32 logeletako, barruko diseinua eta altzairuak egin zituen, urte berean Berlineko [[Wertheim]] Denda Sektoreko arropa instalazioa baita egin zuen.<ref name=":1">{{Cita libro|apellidos=Espegel|nombre=Carmen|enlaceautor=|título=Heroínas del espacio|url=https://books.google.com.ar/books?id=9dalCBbVRzgC&pg=PA80&lpg=PA80&dq=Emilie+Winkelmann&source=bl&ots=awe306iUXW&sig=Cm6UB5hrh5PoQTPB4gejfP6YFiU&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwiYsMuA-uzSAhUHGpAKHeO7CdE4ChDoAQgjMAM#v=onepage&q=Emilie%20Winkelmann&f=false|fechaacceso=27 de marzo de 2017|año=2007|editorial=Biblioteca Nueva|isbn=9788493483296|editor=|ubicación=|página=|idioma=|capítulo=}}</ref>
1912. urtean, Deutscher Werkbund-ekinWerkbundekin bat egin zuen, diseinu eta produkzio industrialaren sustapenean oinarrituta, parte hartu zuen Alemaniako jatorriko diseinu eta produktuen sustapenean. Urte horretan, baita ''Emakumea etxean'' erakusketan parte hartu zuen eta Berlingo Zoo Gardens-enGardensen egin zuten langileentzako apartamentuen diseinuetan. Berlineko Apotheke farmazia erakusleihoan, bere proiektuen ezaugarri bereziak izango lituzkeen baliabidea erabiltzen du: materialak erakutsi berez edertasun seinale gisa.
1914an bere estudioa ireki zuen, 29 urte besterik ez zituenean, ospe profesional ona lortu zuen azkar. Izan ere, sei urte geroago, Deustcher Werkbund lehen emakumezko zuzendaria izan zen. Elle Oppler-Legband eta [[Anna Muthesius]]-en kulturaren Werkbund erakusketan parte hartu zuten, 1914an etxebizitza modernori eskainitako erakusketaren buru izanik.
[[Lehenengo Mundu Gerra]]ren ondorioz, moda eta altzairuen diseinuetan zentratu zen eta bere tailerra denda gisa moduan ezarri zuen. Bere ekoizpena ''Fachblalt für Holzarbeiter'' aldizkarian 1915ean argitaratu zen. Urte horretan bertan Berlinen Industria Moda erakusketa antolatu zuen.
Werkbundeko zuzendari moduan bi erakusketa prestatu zituen 1920an. Lehenengo ''Artisautzaren Moda'' izan zen, Berlinen. Bigarrena diseinu alemaniarra izan zen Estatu Batuetako Newark Museum of Art-en museoan.
1922tik 1926ra Reich-ekReichek Frankfurteko Nazioarteko Azokaren oinarrian eraikitako Werkbund Etxea kudeatu zuen. Erakusketa eta Moda Diseinatzeko tailerraren arduraduna ere izan zen Werkbund azokan, urtero udaberrian eta udazkenean ospatzen zena.<ref name=":1" />
Reich [[Ferdinand Kramer]]-ekinrekin [[Ingalaterra]] eta Herbehereetara bidaiatu zuen 1924an, etxebizitza masiboen politika proposamen berriak ezagutzera eta ''Die Form'' erakusketa ibiltaria diseinatu zuen.
Urte hartan, Ludwing Mies Van der Rohe ezagutu zuen eta elkarlanean hasi ziren. 1926.urtean Frankfurtetik Berlinera joan zen, arkitektoarekin lan egitera, 12 urtez bere lagun pertsonala eta profesionala bilakatu zen. 1927an, Berlineko Emakumeen Moda Erakusketan Belusezko eta zetazko kafetegia diseinatu zuten. Kolorea joko garrantzitsua hartzen du lan honetan: belusezko beltza, gorria eta laranja, zeta beltza eta limoi horia. Elkarrekin lan egin zuten baita Stuttgart Werkbundeko erakusketan 1928. urtean.
1929an, Mies van der Rohe eta Reich, 1928ko erakusketan lortutako arrakastak direla eta, Bartzelonako Nazioarteko Erakusketaren Alemaniar ataleko zuzendari artistikoak izendatu zituzten.
Bi arkitektoen arteko lankidetza oso hurbil zegoen. Lilly Reich-enReichen lana gehiago aitortzen da lan hauek egin ostean 1925.urtean, Wolf etxea, 1928an Tugendhat etxea, 1930eko Lange etxea eta Philip Johnson (1930) departamendua. Aurreko proiektu horietan Bartzelonako eta [[Brno]] aulkiak diseinatu zituzten, bertan jartzeko.<ref>{{Cita web|url=https://www.bauhaus100.de/en/past/people/masters/lilly-reich/index.html|título=Lilly Reich : Bauhaus100|fechaacceso=17 de mayo de 2017|idioma=en|sitioweb=www.bauhaus100.de}}</ref>
Reich-enReichen proposamenen artean, nabarmentzekoa da 1931.urtean Berlinen Alemaniako arkitektura erakusketarako, gutxieneko lineal eta irekiko apartamentu minimoak. Espazioaren gutxieneko proposamena, konbentzio askeko, ingurune bakar bat da, etxearen jarduera guztiak burutzeko aukera ematen duen altzariak biltzen ditu, lantokiko erabilerarekin bateragarria den bitartean. Kasu honetan, sukaldea altzari bat da, armairu baten espazio gutxieneko beharrak konpontzen dituena, obturadorearen irristalariekin ixten dena, egongela edo lanerako espazioan ezkutatuta. Bere lan guztiek sinpletasun, eraginkortasun eta gutxieneko eguneroko arreta bilatzen dute.
<ref>{{Cita libro|apellidos=Günther|nombre=Sonja|enlaceautor=|título=Lilly Reich 1885-1947. Innerarchitektin, Designerin, Ausstellungsgestalterin.|url=|fechaacceso=|año=1988|editorial=DVA|isbn=978-3421029300|editor=|ubicación=Stuttgart|página=|idioma=|capítulo=}}</ref>
1932an Mies-ekMiesek Dessau-koDessauko [[Bauhaus]]-en irakasteko gonbidatu zuen, barruko diseinua eta aldi berean, bertako tailerrak egin zituen Berlineko Bauhause-enBauhauseen. Bertako emakume irakasle gutxienetakoa izan zen, Gunta Stölzl-ekinStölzlekin batera.
Azken elkarlana 1937ko Pariseko Erakusketa Nazionaleko Alemaniako pabiloia izan zen. Mies Ameriketako Estatu Batuetara joan zen bizitzera 1937an, Lilly Reich bere estudioa eta negozioaz arduratu zen, baita bere familia ere Alemanian geratu zena, zaindu zituen, bere heriotza arte egin zituen lanak.<ref>{{Cita web|url=http://soodiebeasley.blogspot.com.ar/2008/12/lilly-reich-behind-every-great-man.html|título=Soodie Beasley: Lilly Reich: "Behind every great man, there is a great woman."|fechaacceso=17 de mayo de 2017|fecha=16 de diciembre de 2008|sitioweb=Soodie Beasley}}</ref>
1939ko irailean, Lilly Reich-ekReichek [[Estatu Batuetan]] Mies bisitatu zuen eta bertan ITT proiektuaren prozesuan parte hartu zuen Chicagon. Lilly bertan geratzea nahi zuen baina Mies ez zegoen ados horrekin, beraz, Alemaniara bueltatu behar izan zen [[Bigarren Mundu Gerra]]ren une txarrenetan. Inoiz ez ziren gehiago elkar ikusi, baina harreman epistolarrena mantendu zuten bere heriotzara arte. Gerra garaian, Reich-ekReichek Misen fitxategi pertsonalez arduratu zen, 2000 marrazki zituelarik bertan, Berlineko kanpoaldeko baserri batean gorde zituen, bonbardaketatik babesteko.
Gerra garaian, Lilly Reichek ingeniaritza militarren taldean lan egin zuen, Todt-enTodten (OT). Bi urtez egon zen Berlineko Unibertsitatean irakasle moduan, barneko diseinu eta eraikuntza teoria irakasteko. Era berean, bere arkitektura, diseinu eta moda estudioa berriz zabaldu zuen 1947an hil zen arte.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{bizialdia|1885eko|1947ko|Reich, Lilly}}
| 