|
[[Fitxategi:Supply-demand-right-shift-demand-eu.svg|thumb|Eskaintza eta eskariaren diagrama, eskariaren gehikuntzaren ondorioak argitzen dituena.]]
'''Mikroekonomiak''' hainbat garapen adar ditudu eta horietatik garrantzitsuenak honako hauen dira: Kontsumitzaileenkontsumitzaileen teoria, produktuaren eskaria, Orekaren orokortasuna eta aktibo finantzarioen merkatua.
Mikroekonomiaren lau adar hauek ezin dira banandu batzuen emaitzek besteetan eragina izaten dutelako (konkretuki orekaren orokortasunak besteengan eragina dauka). Adibidez, enpresek ez dituzte ondare eta zerbitzuak bakarrik eskatzen, baizik eta ondare eta zerbitzuak ere eskatzen dituzte beraien produktuak ekoizteko. Mikroekonomiak eredu matematikoak proposatzen ditu, non suposizio batzuk garatzen diren agente ekonomikoen portaeraren gain. Eredu matematiko horiek erabiliz lortzen duten konklusio hori izango da baliozkoa bakarrik. Bitartean, suposizioak bete daitezen, inoiz gertatzen ez den gauza bat, bereziki oso suposizio sendoak eta murriztaileak dira.
== Kontsumitzaileen teoria ==
'''Kontsumitzaileen teoria''' banakakoen lehentasunetik abiatzen da, eta horregatik zehaztu behar du kontsumitzaileak dituen ondare eta baliabideekin zein aukeraketa egingo dituen. Eta jarraitzen duenak, aurkakorik esaten ez badu, esandako guztiak kontsumitzaileen teoriari edo ohiko teoria neoklasikoari egingo dio erreferentzia. KontutanKontuan eduki behar dira mikroekonomiaren beste ikuspegi batzuk, suposizioasuposizio guztiak ez direlako onartuak izaten eta horrelakoetan, adibidez, eskari -kurbaren baieztapena edo onarpena behar izaten da kontsumitzaile konkretu batzuentzat.
=== Kontsumitzaileen lehentasunak ===
Kontsumitzaileek lehentasunak dituzte ondasun eta zerbitzuetan, hau da, ondareen bi bilduma emanda, edo ondare saskia ere deitzen zaio (ondasun eta zerbitzuen taldeko, taldekide batek kontsumitzen du, non mota bakoitzeko ondasunean zero, bat edo beste kantitate bat egon daitekedaitekeen, eta gainera kantitate ez osoa ere bai). Kontsumitzaileak bi saskietako bat nahiago izango du bestea baino, bien artean aukeratzeko emanez gero. Adibidez, bi saskien ondareen artean erabakitzeko aukera ematen badiote, eta aurreko eskaintzaren berdina bada, baina ondasunen bat gehitzen badiote, kontsumitzaileari gehiago gustatuko zaio, eta ondasun berdinekin eta kantitate gehiago ezarrita ere, kontsumitzaileak ala ere bigarren saskia nahiago izango du.
Orduan suposatzenpentsatzen da, kontsumitzaile gehienek saskia aukeratzerako orduan lehentasunak dituztela adierazi dezakete. Kontsumitzaile bakoitzak lehentasun desberdinak izan ditzakete eta ez dago zertan beste batzuekin bat egiteaegin, nahiz eta gerta daiteke kointziditzea. Hala ere, espero da kontsumitzaile gehienen lehentasunetan ezaugarri batzuk berdinak edo antzekoak izatea. Horietako ezaugarri batzuek honako hauek izango dira:
* '''Osotasuna:''' Kontsumitzaileakkontsumitzaileak mota guztietako saskiak sailkatu ditzake, hau da, axolagabetasun taldeek ez dute desadostasunik..
* '''Unibertsaltasuna:''' Ekonomianekonomian edozein saski posible emanda, kontsumitzaileak esan dezake saski bat nahiago duela bestea baino. Baina, gerta daiteke saski bat bestea baino hobeagoa ez kontsideratzea, eta kasu horretan, espero da kontsumitzaileak esango duela saski bat bestea bezalakobezain ona dela. Hau da, lehentasunak ez du beti zorrotza edo zehatza izan beharrik, bi saski emanez gero. Kontsumitzaileak beti aukeratu ahal izango du saski bat bestea baino hobeagoa dela edo bi saskiak ikusiz, bietako bat aukeratzea berdin zaiola.
* '''Iragankortasuna:''' Normaleanoro har kontsumitzaile batek A saskia nahiago badu B saskia baino, eta B saskia C saskia baino, baita ere A saskia ere nahiago izango du C saskia baino.
* '''Monotonoa:''' A eta B saskiak ondasun berdinak baditu, eta ondasunen bat gehiago, edo kantitate gehiago besteek baino, orduan A saskia nahiago izaten dute kontsumitzaileek edo B saskia bezain ona kontsideratzen da.
=== Aurrekontuzko murrizketak ===
Kontuan izanda ondareek prezioak dituztela, eta datu hauek kontuan izanda, argi dago kontsumitzaileek, existitzen diren saski guztietatik ezin izango dute nahi duten saskia lortu. Gainera, ondareen prezioez gain, kontsumitzaileen errenta kontutankontuan hartzen badugu, aurrekontuzko murrizketa bat izango dugu. Honek esaten digu kontsumitzaileek zein saski aukeratu eta lortu ahal izango duten, kontutankontuan izan da merkatuko prezioak eta kontsumitzaileak duen diru kantitatea. Kontsumitzailearen eginkizuna izango da saski guztien artean berak nahiago duena aukeratzea izango da (edo berak kontsideratzen duena beste saskiak bezain ona dena). Hau aurkitzeari kontsumitzaileen maximizazioa deitzen zaio. OrokorreanOro har, ohikoa izaten da kontsumitzaileak aukeratutako saskia aurrekontuzko murrizketaren mugan egotea, honek esan nahi du, kontsumitzaileak aukeratu duen saskiaren balioa kontsumitzailearen errentaren berdina izango dela. Beraz, kontsumitzaileak aukeratuko duen saskia, erabilgarritasun maximoa ematen diona izango da, hau da ongi izateongizate handiena ematen diona.
=== Erabilgarritasunaren funtzioa ===
Lehentasunak irudikatzeko modu bat da, eta hauek ezaugarri egokiak dituztenean, erabilgarritasunaren funtzioa deitzen zaio. Kasu honetan, ondasunen saskiak zenbakizko bektoreak ere ordezkatzen duteditu. Bektore bakoitzak esaten digu ondasun bakoitzak zenbat kantitate duen saski bakoitzean. Erabilgarritasunaren funtzioan bi bektore sartzen badira eta ikusita zein zenbakik bueltatzen gaituen horra, posible da saski bat bestea baino hobeagoa dela edo bestea bezalakoa dela ikustea, kontsumitzailearen ikuspuntutik. Orduan, Kontsumitzailearenkontsumitzailearen arazoa, funtzio matematikoa maximizatzeko arazo matematikoa hartu daiteke, eta hori erabilgarritasun -funtzioa izango litzateke. Ondareetako saski guztiek aurrekontuzko murrizketak bete ditzatela, matematikoki ordezkatzen dituzten taldearen barruabarruan; hau da, bere balioa errenta pertsonal erabilgarriaren berdina edo txikiagoa dadila izan dadila.
Nabarmendu behar da, erabilgarritasun-funtzioa, ondareen funtzio monotono hazkorrahazkor bezalagisa kontsideratzenhartzen dela, bere balioa ordinala delako. Hau da, saskiak ordenatzeko balio du, baina ez du balio saski bat bestea baino hobea dela esateko, hau ez da funtzio kardinal bat. Gainera, erabilgarritasun -funtzio desberdinak erabilierabil<s>i</s> daitezke lehentasun berdinak irudikatzeko, eta maximizazioaren arazoa konpondu ostean denek emaitza berdina emango lukete.
=== Indiferentzia kurbak ===
Kontsumitzaileen teorian beste ezaugarri garrantzitsuetako bat da indiferentzia -kurbak. Indiferentzia -kurba batek saski guztien erabilgarritasun -funtzioaren balio berdina adieraziko du.
Indiferentzia -kurbak ondareen konbinaketen puntuen multzoak dira, non kontsumitzaileen gogobetetasuna berdinakberdina direnden. Kontsumitzaileak ez dauka lehentasunik konbinazioetan. Kontsumitzaileen gogobetetasuna erabilgarritasun -funtzioaren bidez bereizten da, non aldagai bakoitzaren kantitatea ondo irudikatzen direnden.
Indiferentzia -kurben erabilera nagusia erabilgarritasunaren puntu maximoa aurkitzea da; murrizketak kontsumitzaileen aurrekontu gainjarriz. Honek, esan nahi du gizabanako bakoitzaren eskura daudedauden puntuak eta puntu horien erabilgarritasuna dibisa unitatearen menpe dagodagoela.
Beste alde batetik, '''ordezkapeneko erlazio marjinalak''' azaltzen du kontsumitzailea zenbateraino den gai ondasun bat beste batengatikbatekin trukatzeko garaian, bere erabilgarritasuna berdin mantentzeko.
=== Ondasun motak ===
Kontsumitzailearen arazoak nola konpontzen diren aztertuazter daiteke erabilgarritasun -funtzioaren parametroak, prezioak eta kontsumitzaileek duten errentetan aldaketak sortzen direnean. Adibidez, Ondasunondasun baten prezioa aldatzen bada, aukeratutako ondasunen saskia aldatzera eramango gaitu aurrekontuzkoaurrekontuko murrizketaren maldan aldaketa dagoelako. Hau gertatzen da ondasunaren prezioa aldatzen den kasuetan, eta kantitatea ere aldatu egingo da. Sortzen den efektuaren arabera sailkatusailka daitezke ondasunak. Ondasunak, normaleanoro har, eskariaren kantitatea txikitu egiten dira prezioak handitzen direnean, nahiz existitzen diren salbuespen batzuk, eskaria handitu egiten dena. Ondasunen aldaketak bi efekturen ondorioz gertatzen dira, errenta -efektuaren eta ordezkapen -errentaren ondorioz.
Errentaren efektua prezioa handitzen denean gertatzen da eta ordezkapen -efektua gertatzen da kontsumitzaile batek ondasun bat beste batengatik ordezkatzen duenean. Ondasunaren prezioa handitzen bada, errentaren efektuak kontsumoa murriztea ekarriko du, baina ordezkapen -efektuak bi modutara eragin dezake. NormaleanOro har, eskaria txikiagotzeko joera izango du, kontsumitzaileak beste mota bateko ondasunak kontsumituko ditu non beraien prezioa ez den aldatu. Esan dezakegu, salgaien balioa dibisa baliokidearengatik ordezkatzen dela. Horrela, kontsumitzailearen gogobetetasun maila berdinean egotea lortu nahi da. Azkenengo honetan, behe-mailako ondasuna deritzon kasuan egongo ginateke. Ordezkapen eta errenta -efektuak ikur berdina izango balute, orduan ondasun normal baten egoeran egongo ginateke. Baina, bi efektuen baturak sortuko luke efektu totala. Ondasun normalen kasuan, errentaren efektuak kontsumoa txikitzea ekarriko du prezioak handitzearen ondorioz, eta behe-mailako ondasunekin ere berdina gerta daiteke. Azkenengo kasu hauetan salbuespena, ordezkapen -efektua izango da eta errenta efektua-efektuak baino indar handiagoa izango du, eta orduan ondasun Giffen baten aurrean egongo ginateke. Errenta handitzen denean prezioak konstante mantentzen dira. Ondasun normalek<s>,</s> kontsumoa handitzeko joera daukate eta behe-mailako ondasunek berriz, txikitzeko joera.
Ondasunak erlazionatzeko beste modu bat da osagarrizkoak edo ordezkoak erabiltzea. Osagarrizkoak joera berdina duten prezioak igotzen edo jaisten dituztenean. Ordezkoen kasuan guztiz kontrakoa gertatzen da, hau da, prezioak igo edo jaisten direnean modu desberdinetako eragina izango dute.
Ondasun batzuk txartzat hartzea ere posible da, eta horiek erabilgarritasun edo balio negatiboa sortzen duten kontsumoak dira. Ondasun txarrak kontsumitzaileak nahi ez dituenak izango dira. Analisi mikroekonomikoetan soldata ondasun on bat bezala azaltzen da eta lana ondasun txar bat bezala, orduan aztertu behar da, denbora optimizatzeko erabakia non murrizketak kontuan izanik. Hau da, lanordu (txarra) gehiago orduan eta soldata (ona) gehiago sortzen dira eta mugan edo limitean, aurrekontuzkoaurrekontuko murrizketetan egongo da. Eta hau langile hipotetiko batek duen denbora librea izango da.
=== Eskari kurba ===
Eskariaren teoria kontsumitzailearen teoriatik dator, hau da, gizabanako bakoitzaren ondasun eskariari erantsita eta ikusita eskaria guztira zenbat izango den prezio eta kontsumitzaile bakoitzeko. Honek eskariaren kurbara eramaten gaitu eta normaleanoro har, malda edo kurba negatiboa izaten da, ordenatu-ardatzean prezioa eta abzisa-ardatzean ondasunen eskaria ezartzen delako. Honek esan nahi du prezioa gerozgero eta txikiagoa baldin bada, eskaria handiagoa izango dela. Formula matematikoak kontzeptu hau sinpleagoa egiten du eta eskaria zuzen batean irudikatzeko erabiltzen den formula honako hau da:
<math> Q_{d} = a - bp</math>
|
