Hots-kutsadura: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Orriaren edukiaren ordez, «Hau kaka bat da THANKS» jarri da Etiketak: Ordezkatuta blanking |
t 85.86.227.200 wikilariaren aldaketak ezabatuz, TheklanBot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. Etiketa: lehengoratzea |
||
1. lerroa:
{{zuzendu}}
[[Fitxategi:Qantas b747 over houses arp.jpg|thumb|[[Hegazkin]] bat [[Londres]]ko etxebizitzetatik hurbil pasatzen]]
'''Soinu kutsadura''' giza edo animalia bizitzaren jarduera edo oreka kaltetu dezakeen [[soinu]] gogaikarria edo neurriz gainekoa da. Beste [[kutsadura]] motak ez bezala, [[zarata]] ez da pilatzen, baina orobat kalte handiak eragin diezazkioke bizi kalitateari, modu egokian kontrolatzen ez bada.
Soinu kutsadura terminoak giza jardueragatik eragindako zaratari egiten dio erreferentzia eta eragin negatiboak izaten ditu jendearen [[osasun]] fisiko,mental eta entzumenezkoan.
Nazioarteko organismoak esan dute entzumen gaitasunen murrizketa egoteko arriskua dagoela, baita trastorno psikologikoetatik ([[paranoia]], [[perbertsio]]a) fisiologikoetaraino ere, gehiegizko soinu kutsadura jasan izanagatik.
[[Munduko Osasun Erakundea|Osasunerako Mundu Erakundea]] (OMS) txosten baten arabera, 50 dB-ak dira gehiegizko muga. [[Espainia]]n, aldiz, soinu konfort maila 55 dB-etan ezartzen dute. Maila honetatik gora, soinua atsedenaldi eta komunikaziorako kaltegarria izaten da.
[[Europar Batasuna]]ren ikerketa baten arabera(2005): 80 milioi pertsona jasaten dute egunero 65 dB baino gehiago eta beste 170 milioi 55-65 dB bitartean jasaten dituzte.
[[Fitxategi:Bangkok-sukhumvit-road-traffic-200503.jpg|thumb|Hiriko [[automobil|kotxeen]] zirkulazioa, soinu kaltearen eragile nagusietariko bat ([[Bangkok]]).]]
== Ingurugiroko zarataren neurketa ==
Ingurugiroko zarataren eragina neurtzeko,garapen jarraian dauden Lp-tik abiatutako hainbat indikatzaile erabiltzen dira:
* [[Soinu presioaren maila]]", Lp
* [[Soinu presio jarrai-baliokidearen maila]], (Leq, T)
* [[Soinuaren esposizioaren maila|SEL]] ''Sound Exposure Level'' edo soinuaren esposizioaren maila.
* [[LAmax]]
* [[LKeq, T]] "Soinu presio jarrai-baliokide haztatuta A zuzenduen maila"
* [[LDN]]
=== Lp ===
Soinu presioaren maila 20 aldiz p0 erreferentziako presio bat(balorea p0= 2 10-5 N/m²,lortuta frekuentzien haztaketa normaliztu baten bitartez eta denboretan banatutako haztaketa exponentzial baten bitartez) eta soinu presio eraginkor baten arteko erlazio logaritmikoa gisa definitzen da.
Ez badira zehazki aipatzen,gainulertu behar da denboretan banatutako haztaketa FAST dela eta A frekuentzien haztaketa, hurrengo izendapena hartuz LpA.
=== Leq, T ===
=== SEL edo [[Soinuaren esposizioaren maila]] ===
SEL-a LEQren maila [[segundo]] 1 eko iraupenean da. SELa erabiltzen da onartutako zarata maila gainpasatutako aldi kopurua neurtzeko leku espezifikoetan: egoitzazko auzoak,hospitalak,eskolak,etab.
=== LAmax ===
Soinu presio jarrai-baliokide haztatuta A-ren mailarik altuena da, [[dezibel]]etan, segundo bateko(LAeq,1) tartean zehaztuta,ebaluaketa denbora tartean erregistratuta.
=== LKeq, T ===
=== LDN edo [[Egun-Gau maila baliokidea]] ===
== Zarataren eraginak osasunean ==
[[Fitxategi:Ruído Noise 041113GFDL.JPG|thumb|320px|right|Ingurumenaren zarata parke batean.]]
=== Entzumen sisteman jasandako eraginak ===
Entzumen sistema kaltetzen da zarata iturri bat denbora luzean jasatzean,nahiz eta hau maila baxukoa izan.
Inguruneko zaratagatik sortutako entzumen defizitari sozioakusia deitzen zaio.
Gehiegizko zarata jasatzen duen pertsona batek txistu bat nabaritzen du belarrian,hori alarma seinale bat da.Lehenengoz,jasandako kalteak ez dira betirakoak,10 egunetan joaten dira.Hala ere,zarata jasaten jarraitzen badugu,kalteak betirakoak izango dira,erabat gor geratu arte.
==== Ahozko komunikazioan sortutako interferentzia ====
Kanpoko zarata dela eta,komunikazioa zailagoa egiten da,beste pertsoeni entzutea edo telefonoz hitz egitea eraotziz.
=== Ez-entzumenezko eraginak ===
Soinu kutsadurak, belarrian kalteak eragiteaz aparte, kalte psikologikoak eta fisiopatologikoak ere eragin ditzake.
==== Eragin psikopatologikoak ====
1.60 dBa baino gehiagorekin:
# Pupilen dilatazioa eta parpadeo azeleratua
# Takikardiak,pultsoaren azelerazioa eta arnasketa bortitzak
# Buruko mina eta presio arterialaren igoera.
# Muskuluen aktibitatea jaistea.
2.85 dBa baino gehiagorekin:
# Gastritis edo koloitisak
# Kolesterolaren igoera.
# Odolaren glukosia maila igotzen da.
==== Eragin psikologikoak ====
# [[Insomnio]]a
# Nekea
# [[Estres]]a
# [[Histeria]] eta [[neurosi]]a
# Aislamendu soziala
# Gogo sexualaren gabezia
Ez-entzumenezko eraginen artean beste hauek dauzkagu:
==== Logurearen gaineko eraginak ====
Zaratak lo egitea zaila egiten du eta lo daudenak esnatzen ditu. Gainera, frogatuta dago 60 dBko soinuak logurearen sakontasuna txikiagotzen dutela.
==== Jarreraren gaineko eraginak ====
Zaratak momentuko jarrera aldaketak eragiten ditu(agresitibitatea,haserrea,arduragabetasuna...) zihurgabetasun eza,ezinegona eta beldurra sortzen baitute pertsonengan.
==== Memoriaren gaineko eraginak ====
Frogatuta dago zaratak memoriaren kapazitatea murrizten duela, nabarmenki hitz ezezagunak edo luzeagoak direnean.
==== Atentzioaren gaineko eraginak ====
Zaratak eragiten du atentzioa ez sortzea aktibitate espezifiko batean, honek beste batzuetan galtzea eraginez eta aktibitatearen gaineko kontzentrazioa galaraziz.
==== Haurdunaldiaren gaineko eraginak ====
Ikusi da haurdun dauden amak haurdunaldiaren hasieratik egon badira zonalde zaratatsuetan ez direla haurrengan arzorik sortzen. Baina, esposizioa gestazioaren 5 hilabete eta gero gertatzen bada, erditzearen ondoren umeak ez dute zarata jasaten eta negar egiten dute hau jasatzerakoan, gainera, jaiotzean tamaina txikiagoa dute ere.
==== Umeen osasunaren gaineko eraginak ====
Zaratak negatiboki eragiten du umeen ikasketa eta osasunean. Umeak ingurune zaratatsuetan hezitzen direnean,soinu seinaleetara erne egoteko ahaalmena galtzen dute eta bai irakurtzeko bai komunikatzeko orduan atzerapena izaten dute. Guzti horrek,aislapen soziala eragiten du ume horieengan.
== Ikus, gainera ==
* [[Uraren kutsadura]]
* [[Airearen kutsadura]]
* [[Argi kutsadura]]
* [[kutsadura]]
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* {{es}}[http://www.ruidos.org Ruidos.org]
* {{es}}[http://www.sorolls.org Asociación catalana contra la contaminación acústica.]
* {{es}}[http://www.cedecom.es/cedecom-ext/noticia.asp?id=780 Ruido, reportaje del programa Tesis sobre la contaminación acústica y sus posibles soluciones.]
* [http://revista.consumer.es/web/eu/20010501/salud/26934.php "Zarata. Gure osasunarentzat eraso eta kutsagarri nagusia".]
* [http://www.jakinstein.com/soinu-kutsadura/ "Soinu kutsadura"]
* [https://sites.google.com/site/soinukutsadura/home "Soinu kutsadura. DBHko material didaktikoa ''on-line'']."
[[Kategoria:Kutsadura]]
| |||