|
[[Fitxategi:Jose Miguel de Barandiaran-Cueva Santimamine-santimamiñe.JPG|thumb|300px|Barandiaranen omenezko oroitarria, [[Kortezubi]]ko [[Santimamiñe]]n.]]
'''JoseMiJose Migel Barandiaran Aierbe''' —'''(on) Joxemiel Barandiaran''' edo '''aita Barandiaran''' izenez ere ezaguna— ([[Ataun]], [[Gipuzkoa]], [[1889]]ko [[abenduaren 31]] - [[1991]]ko [[abenduaren 21]]a), [[antropologia|antropologoa]], [[etnografia|etnografoa]] eta apaiza izan zen, mendez mende iraunagatik betiko galtzeko zorian zen [[euskal kultura]] biltzen, aztertzen eta ahanzturatik salbatzen egin zuen lan eskerga dela kausa [[Euskal Herria]]n eta nazioartean ospetsua.<ref>Joxean AGIRRE: [http://www.gaur8.info/edukiak/20111224/311373/Joxe-Migel-Barandiaran-Desagertzeko-zorian-zegoen-kultura-baten-aztarnak-bilduz-hartu-zituen-ehun-urteak «Joxe Migel Barandiaran: Desagertzeko zorian zegoen kultura baten aztarnak bilduz hartu zituen ehun urteak»], ''Gaur9'', 2011-12-24.</ref><ref>Ruth PÉREZ DE ANUCITA: [http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2011/12/18/ocio-y-cultura/cultura/el-explorador-del-alma-vasca «El explorador del alma vasca: veinte años sin jose Migel Barandiaran, que rescató nuestro pasado de un olvido seguro»], ''Diario de Noticias de Gipuzkoa'', 2011-12-18.</ref> Urte askoan gogo nekaezinaz eta zientziaren metodoak erabiliz egindako berebiziko ikerketa lan haren ondorioz, elkarte askotako kide izendatu zuten: [[Real Sociedad Española de Antropología, Etnografía y Prehistoria]]; [[Sociedad Ibérica de Ciencias Naturales]]; [[Euskaltzaindia]]; [[Real Academia Española|Real Academia de la Lengua Española]]; [[Société Française d'Ethnographie]]; [[Folklore Society]]; eta abar. Arrazoi berberarengatik, ''honoris causa'' doktore izendatu zuten [[Euskal Herriko Unibertsitatea]]k, Gasteizko Teologia Fakultateak, [[Deustuko Unibertsitatea]]k eta [[Madrilgo Complutense Unibertsitatea]]k.
== Biografia ==
=== Apaiztegia eta lehenengo lan etnografikoak ===
madre mia wily [[1889]]ko [[abenduaren 31]]n jaio zen, Perune–Zarre baserrian ([[Ataun]]), 9 anai-arrebako familian. Apaiz ikasketak Gasteizko seminarioan egin eta [[1914]]an apaiz ordenatu zuten [[Burgos]]en, eta [[Teologia]]n lizentziatu zen hiri hartan bertan urtebete geroago. Hogeita hiru urtez Gasteizko Apaizgaitegiko irakasle izan zen. Ezagutzak hedatu nahirik, Herrien Psikologiari buruzko ikastaro bat egin zuen [[Leipzigeko Unibertsitatea|Leipzig-en]].
[[1916]]an ekin zien [[etnografia]] eta [[antropologia]]ko lanei, [[Aralar]] mendialdean. Han zenbait trikuharri arakatu zuen eta ''Euskalerriaren alde'' aldizkarian eman zuen horren berri. 1917an [[Telesforo Aranzadi|Telesforo Arantzadirekin]] (orduan [[Bartzelona]]ko Unibertsitatean Antropologiako katedraduna zena) eta [[Enrique Eguren]] ezagutu zituen, eta hogei urteko lankidetza emankorrari eman zioten hasiera hirurok. Urtebete geroago [[Oviedoko Unibertsitatea|Oviedoko Unibertsitateko]] katedradun zen, [[Enrique Eguren]]ekin batera. Aranzadik eragin handia izan zuen Barandiaranen ikerketen zuzentasun zientifikoa bermatzeko. Hirurek osatuko zuten urteetan lan-talde finko eta guztiz emankorra: haiek aztertu zituzten Aralar mendiko trikuharriak (1917), [[Aizkorri]]koak ([[1918]]), Ataun-[[Burunda|Burundetakoak]] (1919), [[Altzania]]koak (1920), [[Entzia mendilerroa|Entzia]] mendilerrokoak eta [[Soraluze]]ko Elosukoak (1921), Belabieta eta [[Urbasa]]koak, eta [[Santimamiñe]]ko kobazuloak (1924, 1925 eta 1931), Lumentza (1925), Ermittiako eta [[Gipuzkoa]]ko beste koba batzuk (1924 eta 1927), Bolinkoba (1933) eta Urtiaga-[[Itziar]] (1936).
|
