Nekazaritza: berrikuspenen arteko aldeak

 

[[Amerika]]n teosinteaz gain [[kuia]]k, [[babarrun]]k eta [[kakao]]a landu zituzten<ref>{{Erreferentzia|izena=Murphy, Denis|abizena=J.|izenburua=Plants, biotechnology and agriculture|argitaletxea=CABI|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/679937015|isbn=9781845939137|pmc=679937015}}</ref>. [[Indioilar]]rak [[Mexiko]]n edo gaur egungo AEBko hego-mendebaldean etxekotu zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Camilla F.|abizena=Speller|izenburua=Ancient mitochondrial DNA analysis reveals complexity of indigenous North American turkey domestication|orrialdeak=2807–2812|hizkuntza=en|abizena2=Kemp|abizena3=Wyatt|abizena4=Monroe|abizena5=Lipe|abizena6=Arndt|abizena7=Yang|izena2=Brian M.|izena3=Scott D.|izena4=Cara|izena5=William D.|izena6=Ursula M.|izena7=Dongya Y.|data=2010-02-16|url=http://www.pnas.org/content/107/7/2807|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=7|zenbakia=107|issn=0027-8424|pmid=20133614|doi=10.1073/pnas.0909724107|sartze-data=2018-04-08}}</ref>. [[Azteka|Aztekek]] ureztatze sistemak, terrazadun muinoak eta uharte artifizialak ([[chinampa]]s) sortu zituzten, lurra ongarritzeaz gain. [[Maia|Maiek]] [[ubide]] sistemak eta lursail altxatuak egiten zituzten [[padura]]k erein ahal izateko [[K. a. 400]]. urte inguruan<ref>{{Erreferentzia|izena=Amanda|abizena=Mascarelli|izenburua=Mayans converted wetlands to farmland|hizkuntza=en|data=2010-11-05|url=https://doi.org/10.1038/news.2010.587|aldizkaria=Nature|doi=10.1038/news.2010.587|sartze-data=2018-04-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=John|abizena=Morgan|izenburua=Invisible Artifacts: Uncovering Secrets of Ancient Maya Agriculture with Modern Soil Science|hizkuntza=en|data=2012-11-01|url=https://doi.org/10.2136/sh2012-53-6-lf|aldizkaria=Soil Horizons|alea=6|zenbakia=53|issn=2163-2812|doi=10.2136/sh2012-53-6-lf|sartze-data=2018-04-08}}</ref>. [[Inka|Inkek]] [[patata]] orain dela 7.000 eta 10.000 urte artean etxekotu zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=David M.|abizena=Spooner|izenburua=A single domestication for potato based on multilocus amplified fragment length polymorphism genotyping|orrialdeak=14694–14699|hizkuntza=en|abizena2=McLean|abizena3=Ramsay|abizena4=Waugh|abizena5=Bryan|izena2=Karen|izena3=Gavin|izena4=Robbie|izena5=Glenn J.|data=2005-10-11|url=http://www.pnas.org/content/102/41/14694|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=41|zenbakia=102|issn=0027-8424|pmid=16203994|doi=10.1073/pnas.0507400102|sartze-data=2018-04-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lost crops of the Incas : little-known plants of the Andes with promise for worldwide cultivation|argitaletxea=National Academy Press|data=1989|url=https://www.worldcat.org/oclc/56141084|isbn=030904264X|pmc=56141084}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Iberia and the Americas : culture, politics, and history : a multidisciplinary encyclopedia|argitaletxea=ABC-CLIO|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/298124879|isbn=1851094261|pmc=298124879}}</ref>. [[Koka]]z gain, [[Ande]]etan [[kakahuete]]a, [[tomate]]a, [[tabako]]a eta [[anana]]k landatu zituzten<ref>{{Erreferentzia|izena=Murphy, Denis|abizena=J.|izenburua=Plants, biotechnology and agriculture|argitaletxea=CABI|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/679937015|isbn=9781845939137|pmc=679937015}}</ref>. Eskualde berean [[llama]], [[alpaka]] eta [[Akuri|akuriak]] etxekotu zituzten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The state of the world's animal genetic resources for food and agriculture|argitaletxea=Commission on Genetic Resources for Food and Agriculture, Food and Agriculture Organization of the United Nations|data=2007|url=https://www.worldcat.org/oclc/188003503|isbn=9789251057629|pmc=188003503}}</ref>. [[Ipar Amerika]]ko ekialdean [[ekilore]]a, tabakoa, kuia eta ''[[Chenopodium]]''a landu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Prehistoric food production in North America|argitaletxea=Museum of Anthropology, University of Michigan|data=1985|url=https://www.worldcat.org/oclc/13333980|isbn=0915703017|pmc=13333980}}</ref>. [[Basa arroz]]a eta [[astigar azukre]]a biltzen jarraitu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Oxford encyclopedia of food and drink in America|argitaletxea=Oxford University Press|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/781555950|edizioa=2nd ed|isbn=9780199734962|pmc=781555950}}</ref>. Gaur egungo [[marrubi]]a Txile eta Ipar Amerikako espezieen [[hibrido]]a da, Europa zein Ipar Amerikan sortua. Gaur egungo AEBko hego-mendebalde eta Pazifikoko ipar-mendebaldeko herritarrek [[basozaintza]] eta [[su-makilaren nezkazaritza]] egiten zuten. Natiboek [[su]]aren kontrola zuten eskualde mailan, eta sute txikiak sortzen zituzten dentsitate txikiko nekazaritza sortu ahal izateko, [[permakultura]] moduko bat<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fire in California's ecosystems|argitaletxea=University of California Press|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/86110764|isbn=9780520246058|pmc=86110764}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Before the wilderness : environmental management by native Californians|argitaletxea=Ballena Press|data=1993|url=https://www.worldcat.org/oclc/27679838|isbn=0879191260|pmc=27679838}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Cunningham, Laura,|abizena=1966-|izenburua=A state of change : forgotten landscapes of California|argitaletxea=Heyday|data=2010|url=https://www.worldcat.org/oclc/630457281|isbn=1597141364|pmc=630457281}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Anderson, Kat,|abizena=1955-|izenburua=Tending the wild : Native American knowledge and the management of California's natural resources|argitaletxea=University of California Press|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/56103978|isbn=0520248511|pmc=56103978}}</ref>. [[Labore-elkarketa]] egiten zuten [[Lautada Handia]]n, [[Hiru Ahizpak]] deitzen zen sistemarekin: elkarrekin landatzen ziren kuia, artoa eta babarrunak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Results {{!}} Book Depository|data=2016-03-14|url=https://web.archive.org/web/20160314055513/http://www.bookdepository.com/publishers/Dodo-Press|sartze-data=2018-04-09}}</ref>.

 

== Nekazaritza motak ==