Nekazaritza: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
25. lerroa:
Ikerlariek hainbat hipotesi garatu dituzten nekazaritzaren jatorria azaltzeko. [[Ehiztari-biltzaile]] ekonomia batetik nekazaritza-gizarte batera igarotzeak [[sedentarismo]]arekin lotu dute, bai Ekialde Hurbilean, bai Txinan. Lehenago biltzne ziren hainbat elikagai landatu eta etxekotu ziren, denboraren poderioz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The origins and spread of agriculture and pastoralism in Eurasia|argitaletxea=UCL Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/34710237|isbn=1857285379|pmc=34710237}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Fiona Jane|abizena=Walsh|izenburua=Review of Australia and the origins of agriculture. British Archaeological Reports International Series 1874|orrialdeak=499–501|data=2009|url=http://www.jstor.org/stable/41148358|aldizkaria=GeoJournal|alea=5|zenbakia=74|sartze-data=2018-04-08}}</ref>.
=== Zibilizazioa ===
[[Fitxategi:Tomb_of_Nakht_(2).jpg|thumb|[[Antzinako Egipto]]ko [[Najt]]en hilobiko nekazaritza prozesuaren laburpena.]]
[[Eurasia]]n [[Sumer]] izan zen herritan bizitzen hasi zen lehen zibilizaizoa, orain dela 10.000 urte inguru, [[Tigris]] eta [[Eufrates]] ibaien ura erabiliz [[ureztatze]] sistemak eraikitzeko. [[Golde]]a lehen [[piktograma]]tan orain dela 5.000 urte agertu zen, eta hazi-goldeak orain dela 4.300 urte. Nekazariek [[gari]]a, garagarra, dilistak eta [[tipula]]k landatzen zituzten, eta [[datil]], [[mahats]] eta [[piku]]ak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wayback Machine|data=2016-06-16|url=https://web.archive.org/web/20160616222522/http://www.mesopotamia.co.uk/staff/resources/background/bg08/home.html|sartze-data=2018-04-08}}</ref>. [[Antzinako Egipto]]ko nekazaritzak [[Nilo]] ibaia behar zuen bizirauteko, eta urtero ematen ziren uholdeek elikatzen zuten lurra. Nekazaritza eta abeltzaintza [[Egiptoko Aro aurredinastikoa]]n garatu zen, Paleolitoaren amaieran, K. a. 10.000. urtearen ondoren. Lehen nekazal produktuak garia eta garagarra izan zen, liho eta [[papiro]]rekin batera<ref>{{Erreferentzia|izena=J.|abizena=Janick|izenburua=ANCIENT EGYPTIAN AGRICULTURE AND THE ORIGINS OF HORTICULTURE|orrialdeak=23–39|url=https://www.actahort.org/books/582/582_1.htm|aldizkaria=Acta Horticulturae|alea=582|doi=10.17660/actahortic.2002.582.1|sartze-data=2018-04-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Kees, Hermann,|abizena=1886-|izenburua=Ancient Egypt : a cultural topography|argitaletxea=University of Chicago Press|data=1977|url=https://www.worldcat.org/oclc/4124442|edizioa=Phoenix ed|isbn=0226429148|pmc=4124442}}</ref>. [[India]]n garia, garagarra eta [[jujubondo]]a orain dela 11.000 urte etxekotu ziren, eta laster [[ardi]] eta [[ahuntz]]ak<ref>{{Erreferentzia|izena=Anil K.|abizena=Gupta|izenburua=Origin of agriculture and domestication of plants and animals linked to early Holocene climate amelioration|orrialdeak=54–59|data=2004|url=http://www.jstor.org/stable/24107979|aldizkaria=Current Science|alea=1|zenbakia=87|sartze-data=2018-04-08}}</ref>. [[Mehrgarh kultura]]k behiak, ardiak eta ahuntzak etxekotu zituen K. a. 8000 eta 6000 urteen artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Baber,|abizena=Zaheer.|izenburua=The science of empire : scientific knowledge, civilization, and colonial rule in India|argitaletxea=State University of New York Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/42854562|isbn=0791429199|pmc=42854562}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The origins and spread of agriculture and pastoralism in Eurasia|argitaletxea=UCL Press|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/34710237|isbn=1857285387|pmc=34710237}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mehrgarh : The Oxford Companion to Archaeology - oi|hizkuntza=en|url=http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/acref/9780195076189.013.0280|doi=10.1093/acref/9780195076189.013.0280|sartze-data=2018-04-08}}</ref>.
== Nekazaritza motak ==
| |||