Jonathan Swift: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Kategoria:Anglikanoak kendua; Kategoria:Irlandako anglikanoak gehitua HotCat bitartez |
aberastu artikulua eta ordena eman biografiari |
||
3. lerroa:
== Biografia ==
'''Haurtzaroa:''' Jonathan Swift
'''Gaztaroa''': Laster Sir [[William Temple|William Templerekin]] lan egiteko aukera sortu zitzaion, idazten eta bere kontuak eramaten; Temple diplomatikoa eta idazlea zen, pertsona garrantzitsua gizartean. Lan horretan aritzeko, Moor Parkera ([[Surrey]]) joan behar izan zuen [[1689|1689an]]. Sir [[William Temple|William Templek]] gero eta konfiantza handiagoa izan zuen Swiftengan. Hori dela eta, gai garrantzitsu batzuk ezagutu zituen, eta [[Gilen III.a Ingalaterrakoa eta II.a Eskoziakoa|William III]] erregearen aurrean ere eraman zuten.
Swift [[Moor Park]]era joan zenean, [[Esther Johnson]] izeneko zortzi urteko neskatila aurkitu zuen. Geroago, Swiften bizitzan berragertu zen, Stella izenarekin.▼
▲Swift
[[1694]]an, Swiftek [[Moor Park]]etik alde egin zuen, bere lanaz aspertuta, zeren Templek, nahiz eta Swiften lana baloratu, bera goratu ez baitzuen. Irlandako Elizan, [[anglikanismo|anglikanoa]], apaiztu zen eta [[Belfast]] inguruko herri batean, [[Kilroot]]ean hasi zen lanean. [[1699]]an, Templek berriro deitu zion eta [[Moor Park]]era itzul izen, non Stellarekin topo egin zuen, 15 urteko gazte bihurtuta.▼
▲[[1694|1694an]]
Urte horretan bertan, Berkeley kondearen idazkari eta kapilau izateko eskaintza jaso eta onartu zuen. Hala ere, Irlandara heltzean idazkaritza beste batek hartu zuela jakin zuen. Dena den, Irlandako hainbat elizen ardura hartu zuen, Berkeley kondearen kapilautzarekin batera. Kapilau moduan, denbora luze egon zen Dublinen, kondea [[1701]]eko apirilean [[Ingalaterra]]ra itzuli arte, berarekin joan zelako.▼
▲'''Heldutaroa:'''Urte horretan bertan, Berkeley kondearen idazkari eta kapilau izateko eskaintza jaso eta onartu zuen. Hala ere, Irlandara heltzean idazkaritza beste batek hartu zuela jakin zuen. Dena den, Irlandako hainbat elizen ardura hartu zuen, Berkeley kondearen kapilautzarekin batera. Kapilau moduan
Urte bereko irailean [[Irlanda]]ra bueltatu zenean, Stellarekin, 20 urteko neska gaztea, lagunduta egin zuen. Misterio handia dago Stellarekiko harreman horretan. Batzuek uste dute [[1716]]an ezkondu zirela isilpean, baina ez da froga argirik aurkitu. Dena den, ukaezina da maitasun handia egon zela bien artean, bizitza osoan iraun zuena.▼
▲Urte bereko irailean [[Irlanda|Irlandara]]
1710 eta 1714 urteen artean gobernuaren aholkularia izan zen, eta 1713an Dublineko St. Patrick katedralaren dekano izendatu zuten. Hori izan zen lortu zuen kargurik gorenena, [[Ana Britainia Handikoa|Ana]] erreginak ez baitzuen Swift gogoko. 1714an Dublinen kokatu zuen bere bizilekua, eta bertan Esther Vanhomrigh gaztearekin bizi izan zen, berarentzat Vanessa izena sortuz (neskaren izenaren eta abizenaren hasierako letrekin sortutako anagrama).
1745ean hil zen, bere ondasunak pobreei utzita eta eroetxe bat eraikitzeko baliabideak bideratuta.
== “Gulliver-en bidaiak” ==
“Gulliverren bidaiak” liburuak, askotan umeentzako abenturazko liburu gisa hartua izan bada ere, asmo politikoa duen testua da. Jonathan Swiftek gizartearen kritika egin nahi du, europar gobernuen inguruan ikuspegi satirikoa eginez. Erlijioak ere gaia dira, haien arteko ezberdintasun txikiak nola puzten diren salatuz. Liburuan zehar leku desberdinak aurkezten eta deskribatzen dira: nola bizi den han jendea, nolako arazoak dituen ... Leku horiek garaiko errealitate sozialaren karikatura moduan aurkezten dira, alde kritikagarriak azaleratuz. Hausnarketa ugari dago, gizartearen antolaketari eta boterearen erabilerari buruzkoak.
Cervantesek zalduneria liburuen parodia egin zuen bezala, “Gulliverren bidaiak” liburuan Jonathan Swiftek bere garaian modan zeuden bidaietako liburuen imitazio parodikoa egin zuen. Liburua lehen pertsonan kontatua dago, eta “Gulliver” izena soilik tituluan irakur dezakegu. Elkarrizketarik ez dago estilo zuzenean, zehar estiloa da nagusi.
Bere sozietatearen eraginez bere izaera misantropikoa bihurtu zen, hau da, pertsonak gorrotatzen zituen eta bakarrik egoteko beharra zeukan.
Gulliverren bidaiak liburuak lau zati ditu, lau bidaia kontatuz:
1. bidaia: Liliput-era , hor ipotxen gizarte bat ezagutzen du.
2. bidaia: Brodingham-era , zati honetan erraldoien gizarte batean bizi da.
Gulliverrek bisitatzen dituen bi erresuma hauetan gauza noble eta zuzenak aurkitzen ditu, eta hauek dira hain zuzen ere Swiften ustez Europako herrialdeetako XVIII. mendeko sozietatean faltan ikusten dituenak.
3. bidaia: Asiako uhartetara, leku horretan gizartea garapen musikal eta matematikoan oinarritzen zen. Baina hauei zentzu praktiko bat eman gabe, hau da, leku horretan probak egiten ziren eta aurkikuntzek ez zuten ezertarako balio. Honekin Jonathan Swiftek kritika zuzen bat egiten dio Erresuma Batuaren Royal Elkarteari. Irla hauetan nabarmendu behar da pertsona batzuk hilezkorrak zirela, hau Gulliverentzat ikaragarria da baina denboraren ondorioz konturatzen da pertsona hauek zahar egiten joaten direla eta gaixotasunak sufritzen dituztela. Honekin idazleak esan nahi digu heriotza gauza on eta naturala dela.
4. bidaia: Houyhnhnm uhartetara, irla hauetan zibilizazioa zaldiek gobernatzen zuten, zaldi garatuak, hizkuntza garatu bat dutenak. Zaldiek humanoak maskota moduan hezten dituzte. Gulliver hasten da beraiekin bizitzen eta konturatzen da zaldi horien gizartearen perfekzioaz.
Amaieran Gulliver etxera bueltatzen da; ikasitako guztiak gizartearekiko dezepzio sakona eragin dio eta ez du gizakiekin harremanik izan nahi, misantropian eroria.
== Garrantzia ==
Pentsamendu anarkistaren aitzindaritzat hartua izan da, bere [[Gulliverren bidaiak|Gulliver-en bidaiak]] liburuagatik. Liburuak eragin handia izan zuen [[William Godwin]] eta [[Thomas Paine]] idazle ingeles erradikalengan.
== Bitxikeriak ==
| |||