Etxekotze: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary |
||
2. lerroa:
'''Etxekotzea''' [[gizaki]]ak lanerako, lagun gisa erabiltzeko edo [[janari]]tarako [[animalia]] eta [[landare]]ak egokitzea da. Etxekotze hitza ''etxe'' hitzetik eratortzen da, eta gizakiak [[Neolito]]an egindako etxe-eraikitze prozesuarekin lotuta dago, orain dela 11.000 urte ingurutik aurrera. [[Espezie]] bat etxekotua dagoela esaten da ezaugarri morfologiko, [[fisiologia|fisiologiko]] edo [[portaera]] bat garatu duenean gizakiarekin elkarrekintza luze baten ondorioz, eta gizakiak ezaugarri horiek lortu, sortu edo indartzeko [[hautespen artifizial]]a egin duenean.
Etxekotu zen lehen [[ornodun]]a [[txakur]]ra izan zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Domestication {{!}} biology and society|hizkuntza=en|url=http://www.britannica.com/science/domestication|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2018-04-08}}</ref><ref name="txakur">{{Erreferentzia|izena=Greger|abizena=Larson|izenburua=Rethinking dog domestication by integrating genetics, archeology, and biogeography|orrialdeak=8878–8883|hizkuntza=en|abizena2=Karlsson|abizena3=Perri|abizena4=Webster|abizena5=Ho|abizena6=Peters|abizena7=Stahl|abizena8=Piper|abizena9=Lingaas|izena2=Elinor K.|izena3=Angela|izena4=Matthew T.|izena5=Simon Y. W.|izena6=Joris|izena7=Peter W.|izena8=Philip J.|izena9=Frode|data=2012-06-05|url=http://www.pnas.org/content/109/23/8878|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=23|zenbakia=109|issn=0027-8424|pmid=22615366|doi=10.1073/pnas.1203005109|sartze-data=2018-04-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Angela|abizena=Perri|izenburua=A wolf in dog's clothing: Initial dog domestication and Pleistocene wolf variation|orrialdeak=1–4|url=https://doi.org/10.1016/j.jas.2016.02.003|aldizkaria=Journal of Archaeological Science|zenbakia=68|doi=10.1016/j.jas.2016.02.003|sartze-data=2018-04-08}}</ref>, [[Eurasia]] osoan zehar hedatu zena [[Pleistozeno]]aren amaieran, beste edozein animalia etxekotu eta landare landatu baino askoz lehenago<ref name="txakur" />. Datu arkeologiko eta [[genetika|genetikoek]] diote denbora luzez bi norabidetako [[gene-
[[Landare]]en etxekotzea orain dela 12.000 urte hasi zen, [[zereal]]ekin [[Ekialde Hurbil]]ean eta [[edankuia]]rekin [[Asia]]n. [[Nekazaritza]] munduko 11 lekutan garatu zen independenteki, gutxienez, landare eta animalia ezberdinak etxekotuz prozesu horretan. Landare asko ere edertasunagatik etxekotu dira, nahiz eta jangarri edo ekonomikoki garrantzitsu ez izan.
|