|
[[Fitxategi:Portrait Gandhi.jpg|thumb|320px|Gandhi, XX. mendeko 30eko hamarkadaren bukaera aldean.]]
'''Mohandas Karamchand Gandhi''' (Gujarat, 1869 - New Delhi, 1948) lider politiko eta izpiritualaespirituala, Indiaren independentziaren aldeko mugimenduaren sortzailea izan zen. Indarkeriarik gabe, denek batera egindako desobedientzia zibilaren aitzindaria eta teorikoa izan zen, eta mugimendu horrek eraman zuen India independentziara, eta askatasunaren eta mundu osoko eskubide zibilen aldeko mugimendu asko inspiratu zituen.
==Biografia==
FamiliaGandhi familia jainista batean jaioajaio zen, Gandhiketa kezkarik gabe igaro zuen gaztaroa. 13 urtekin ezkondu zen, adin bereko neska batekin. Aita hil ondoren, zuzenbide ikasketak egiteraIngalaterrara joan zen, InglaterraraZuzenbide-ikasketak egitera.
Ondoren, Hegoafrikan egin zuen lanalan, enpresa indiar baten ordezkari. [[Txikipedia:Apartheid|Apartheid]] sistema ezagutu ondorenzuenean hasi zen politikaz interesatzen. Indiarren eskubide zibilen aldeko borrokari ekin zion, eta desobedientzia zibil baketsuaren lehenengo ideiakbaketsua erabili zituenzuen lehenengo aldiz.
Indiara itzuli ondoren, Gandhik nekazari eta langile txiroak antolatu zituen, zerga itogarriitogarrien eta diskriminazio hedatuaren kontra protesta egiteko, eta, ondoren herrialde mailan, britainiarrek sortutako lege zapaltzaileen kontra borrokatu zuenzen. Indiako Kongresu Nazionaleko lider bilakatu zen, eta kanpaina nazional bat zuzendu zuen, txiroentzako laguntza, emakume indiarren askatasuna, erlijio edo etnia desberdinetakoen arteko senidetasuna, kasten diskriminazioaren kontra eta nazioaren buruaskitasunaren alde, baina, batez ere, India mendekotasunatzerritarren atzerritarretikmendekotasunetik askatzearen alde.
Gandhik indiarrek gatza produzitzearen aldeko 300 kilometroko ibilaldia egin zuen 1930. urtean. Bera izan zen, baita erebestalde, 1942an britainiarrei “Alde«Alde Indiatik”Indiatik!» deia egin ziena. Urte asko pasatu zituen HegoafrikaHegoafrikako eta Indiako kartzeletan.
Bere bizitzan zehar, Gandhi beti izan zen indarkeriarik ezaren eta egiaren aldekoa, baita egoerarik larrienetan ere. Filosofia indiarraren aldekoa zen, eta ermitau bat bezala bizi izan zen. BereBerak arropa josijosten zuen bere arropa, eta barazkijaleabarazki-jalea izan zen. Barau zorrotzak egiten zituen,; janikegun etaasko urikematen gabezituen egunjan askoeta pasatuzedan gabe, bai bere burua arazteko, baina baita protesta bide bezalaegiteko ere.
Gandhiren bizitzan eta irakaskizunetan inspiratu ziren [[Txikipedia:Martin Luther King|Martin Luther King]], [[Txikipedia:Steve Biko|Steve Biko]] eta [[Txikipedia:Aung San Suu Kyi,|Aung San Suu Kyi]] (hurrenez hurren, AmerikaAmerikako, HegoafrikaHegoafrikako eta MyanmarenMyanmar-eko askatasun zibilak lortzearen aldeko mugimenduetarakomugimenduen buruak).
GandhiriGandhi, Indian eta mundu zabalean, ''mahatma Gandhi'' bezala da ezagunaezagun ([[Txikipedia:sanskritoz|sanskritoz]] महात्मा ''mahātmā '': {{"arima handia daukana }}) eta ''Bapu'' bezala ({{"aita}} Indiako hizkuntza askotan). Bere [[Txikipedia:autobiografia|autobiografian]], Gandhik adierazi zuen berak ez zuela merezi mahatma deitura. Gandhi ‘Nazioaren aita’ bezalaaitortu aitortua izan zenzuten, eta bere urtebetetze -eguna, urriak 2, 'Gandhi Jayanti' bezaladeitzen ezagunadena, Indianjaiegun jaida daIndian.
|
