Txikipedia:Ipar Amerika: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:North America.png|thumb|200px|Ipar Amerikako mapa]]
'''Ipar Amerika''' [[Txikipedia:Kanada|Kanadak]], [[Txikipedia:Estatu Batuak|Estatu Batuek]], [[Txikipedia:Alaska|Alaskak]] eta [[Txikipedia:Mexiko|Mexikok]] osatzen duten azpikontinente bat da. 24 315 410 km²-ko hedadura du eta bere biztanleria 47 879 662 pertsonetakoa da. Punturik altuena [[Txikipedia:McKinley mendia|McKinley mendia]] da, 6 236 m-ko altualtuera denadaukana.
 
Iparraldean [[Txikipedia:Ozeano Artikoa|Ozeano Artikoarekin]] du muga; ekialdean, [[Txikipedia:Ozeano Atlantikoa|Ozeano Atlantikoarekin]]; hego-ekialdean, [[Txikipedia:Karibe itsasoa|Karibe itsasoarekin]]; eta hegoalde eta mendebaldean, [[Txikipedia:Ozeano Barea|Ozeano Barearekin]]. Ipar eta [[Txikipedia:Hego Amerika|Hego Amerika]] [[Txikipedia:Erdialdeko Amerika|Erdialdeko Amerikak]] lotzen ditu. Azken hori lurralde-zubi oso estua da.
 
==Hidrografia==
Oro har, [[Txikipedia:Ozeano Barea|Ozeano Barean]] itsasoratzen diren ibaiak motzak, azkarrak eta higadura-indar handikoak dira. Ozeano Atlantikoan itsasoratzen diren errekakibaiak, aldiz, luzeak, emaritsuak eta nabigagarriak dira, eta arro hidrologiko ikaragarriak dituzte. Haien artean munduko ibairik luzeenetakoak daude, hala nola [[Txikipedia:Mississippi|Mississippi]] eta bere ibaiadarretako bat, Missouri, [[Txikipedia:Amazonas (ibaia)|Amazonas ibaiaren]] antzeko luzera dituztenak. NabarmentzenAipagarria den hurrengo ibaia San Laurendi da, 1 600 000 km2-ko arroa duena.
 
Beste ibai garrantzitsu batzuk hurrengo hauek dira: Mackenzie eta Copper; Rio Grande eta Rio Negro, Ozeano Atlantikora joaten direnak; eta, azkenik, Yukon, Fraser, Columbia, Sacramento, San Joaquin eta Colorado ibaiak, Ozeano Barean isurtzen direnak.
11. lerroa:
Horretaz aparte, [[Txikipedia:Ozeano Artikoa|Artikoan]] isurtzen diren [[Txikipedia:Ibai|ibaiak]] ere nabarmengarriak dira, neguan izozten baitira.
 
Amerikan mundukoMunduko laku handienen eremurikeskualderik handienetako bat Amerikan dago. LakuakJatorri [[Txikipedia:Glaziar|glaziarrak]]glaziarreko diralakuak jatorrizdira eta, batez ere, [[Txikipedia:Kanada|Kanadan]] daude. Makina bat dira laku kanadarrak.
 
==Landaredia==
20. lerroa:
 
==Klimak==
Kokagune geografikoa dela eta, [[Txikipedia:Ipar Polo|Ipar polotik]] ia [[Txikipedia:Ekuatore|ekuatorera]], azpikontinentean zenbait zona klimatiko daude ([[Txikipedia:jungla|junglakohianak]] eta [[Txikipedia:Sabana|sabanak]] Mexikoko hegoaldeko gune baxuetan eta [[Txikipedia:Groenlandia|Groenlandiako]] izotz-eremuak, adibidez). Iparraldean, Kanadan eta [[Txikipedia:Alaska|Alaskan]], [[Txikipedia:Tundra|tundrak]] eta [[Txikipedia:taiga|taigak]] dira ohiko paisaiak. [[Txikipedia:Kontinente|Kontinentearen]] barnealdean, berriz, [[Txikipedia:basamortua|basamortuak]] eta inguru elkorrak gailentzen dira. Hala ere, kontinentearen eremu zabal batzuk klima epela dute kokaleku eta [[Txikipedia:nekazaritza|nekazaritzarako]].