Bizkotxo: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
Gorkaazk (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
2. lerroa:
'''Bizkotxoa''' ([[latin]]ezko {{lang|la|''bis coctus''}}etik, bi aldiz egosia) labean egositako edozein ore gozori deritzo. Bizkotxo guztiek daramatena, [[arrautza]]k, [[irin]]a (ohi [[gari]] irina) eta [[azukre]]a edo gatza dira. Bizkotxorik sinpleenak, hiru osagai hauek daramatza, guztiak kantitate berberean, [[limoiondo|limoi]] azal arraspaturekin, usaina emateko.
 
Gehigarri bezala, arrautzen ordez, [[legamilegamia kimiko]]a eraman dezake, orokorrean, gasifikatu eta, beraz, bolumena emateko (arrautza [[zuringo]]ak [[elur puntu]]an muntatuz gauza bera lortzen den arren), [[koipe]]ak (ohi [[gurin]]a, baina baita, batzuetan, oliba [[olio]]a ere, eta, ez hain ohi, [[zerri gantza]], beste likido batzuk (batez ere [[esne]]a, baina baita [[likore]]ren bat ere) eta zaporea eman dezaketen beste osagai batzuk, txikitutako [[arbendolondo|almendrak]], [[kakao arbola|kakaoa]], [[kokondo|koko]] xehatua, etab...
 
[[Legamia|Legamien]] ondorioz hazten diren labean eginiko ore gozoak (opilak, [[errege-opil|errege opilak]], [[panettone]]a, etab...) ez dira bizkotxotzat hartzen.
 
<!--------== [[Rio de la Plata]]n ==
[[Argentina]]n eta [[Uruguai]]n[[Rio de la Plata]] rioplatatareaninguruan, beste izen batzuk daude:
 
*[[Bizkotxuelo]]a edo "Opil horia", bizkotxo espainiarrari ematen zaion izena da (honekin opilak prestatzen direlarik).
*[[Bizkotxoak]], hitz zabal bat da, Rio de la Plata inguruan, egur labe baten eginiko ore gozo edo gaziak, irin, okindegi legami, gatz, azukre eta gantzez eginikoei ematen zaien izena da, forma ezberdinak ematen zaiena, baita, hala nahi izanez gero, beteak egon daitezkeenak.
 
Oinarrizkoenak, [[kruasan]] gozo edo gaziak, "margaritak" eta [[galleta]] gozoak dira. [[Argentina]]n, [[fakturak]] bezala ezagutzen dira, tokiko aldaerak ere badaudelarik. Kruasana, herrialde hauetan ez da existitzen, baina badu bere aldaera, "ilargierdia" ("gantz"ez egina, gurinez, bizkotxo edo fakturak ez bezala)----------->
 
==Bizkotxoaren historia==
[[XVI. mendea]]n, bizkotxoak marinelen elikagai nagusietakoa ziren itsas ibilaldi luzeetan. [[Opil]] txiki biribilak ziren, [[galleta]] modukoak, gari irinez eginak. Bi aldiz egosten zituzten, bidaian zehar hartzitu ez zitezen. Eta egosaldi bikoitz horretatik datorkie izena, latinez ''bis coctus'' hitzek “bitan egosia” esan nahi baitute<ref name=aa>Nagore Irazustabarrena, [http://www.argia.com/argia-astekaria/2430/bizkotxoaren-hastapen-gogorrak «Bizkotxoaren hastapen gogorrak»], ''Argia'', 2014-09-28</ref>.
 
Hortaz, duela 500 urteko bizkotxo haiek ez zuten zerikusirik gure gaurko bizkotxo harroekin. Antz handiagoa zuten frantsesezko edo ingelesezko ''[[biscuit]]''ekin. Baina ez ziren gozoak. Arrain gazituarekin, urdaiarekin, lekaleekin edo [[arroz]]arekin batera jan ohi zituzten, edo, besterik ezean, olio pixka bat botatzen zioten<ref name=aa />.