Babiloniar astronomia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t →‎Astronomia paleobabilonikoa: barne lotura zuzenketa
36. lerroa:
 
== Astronomia helenistikoan izan ziren eraginak ==
[[Aro klasiko|Garai klasikoko]] idazle grekoek eta [[Helenistiko|helenistikoek]] (horien artean matematikoak, astronomoak eta geografoak) gaur egun arte iraun dute babilonioen mendebaldeko zibilizazioen obrak ez bezala, mendeetan ahaztuak izan baitira. XIX. mendeko indusketa lanetan [[idazkera kuneiforme|cuneiformez]] idatzitako buztinezko hainbat taulatxo aurkitu ziren astronomiari buruz hitz egiten zutenak. Horietako gehienak [[Abraham Sachs]]-en bidez deskribatuak izan ziren eta ondoren [[François Thureau-Dangin]]-ek publikatu zituen bere “[[Testu matematiko babilonioetan]]”. Aurkikuntza arkeologiko hauen aurretiko erreferentzia bakarrak autore grekoen bidez eratorritako astronomia babilonikoa zen.
 
Berriz ere zibilizazio babilonikoa aurkitu zenean, argi geratu zen astronomia grekoak kaldearretatik ideia asko hartu zituela. Ebidentzia hauetako batzuk Hiparco (K.a. 190-120) eta Ptolomeo (K.o. 100-170) bezalako testuetan agertzen dira.
43. lerroa:
 
=== Influentzia goiztiarra ===
Pentsalari asko ados daude [[ziklo metonikoametoniko]]a greziarrek eskriba babilonikoei esker zekitela esatean. "[[Meton”Meton]]" V. mendeko Atenaseko astronomo bat zen, eguzki-izarren egutegi bat proposatu zuena. K.a. IV. mendean [[Eudoxo Knidokoa]] (K.a. 390-337) astro finkoei buruz liburu bat idatzi zuen. Konstelazio batzuei buruz ematen duen deskribapena, zehazki 12 zeinu zodiakoei buruzkoak babilonioen antzekoak dira. Mende bat beranduago, [[Aristarko Samoskoa|Samoseko Aristarkoak]] (K.a. 310-230) babilonioek aurkitutako eklipseen zikloak erabili zituen urte baten iraupena zehazteko. Hala ere, grekoen eta kaldearren arteko erlazioak suposizioak besterik ez dira.
 
=== Oinordekoak: Hiparco eta Ptolomeo ===
52. lerroa:
Sistema B deritzonean erabilitako denboraren artean, Ptolomeok izendatuak, hauek aurkitzen dira:
 
● 223 hilabete ([[Orbita-periodo|sinodiko]]) = 239 aldiz [[perigeo]]-tik pasatu ([[hilabete anomalistikoaanomalistiko]]a) = 242 aldiz igaro [[nodos]] marratik (hilabete [[Drakonidak|drakonitikoa]]). Aldi honi saros deitzen zaio, eklipseen aldiak kalkulatzeko oso egokia.
 
● 251 hilabete (sinodiko) = 269 aldiz perigeo-tik pasatu.