Sobietar Batasuneko historia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
23. lerroa:
 
== 1924tik Bigarren Mundu Gerra arte ==
[[Vladimir Lenin|Lenin]] [[1924]]an hil zeneanzen. (1924)Handik aurerra, buruzagien arteko aurkakotasun ideologikoak eta etsaigo pertsonalak agerian geratu ziren. [[Iosif Stalin|Stalin]] 1922tik alderdiAlderdi komunistarenKomunistaren idazkari nagusia zen [[1922]]tik, eta [[Leon Trotski|Trotskiren]]ren inguruan haren zuzendaritzaren aurkako taldea eratu zen. Eztabaidagune nagusia iraultzaren hedapena zen: batetik, mendebaleko [[mendebaldeko Europa]]ra zabaldu beharra Trotskiren arabera, eta Stalinek aldarrikatzen zuen “[[sozialismo]]a“sozialismoa herrialde bakarrean” bestetik, iraultza SESBn lehenik sakondu beharra azpimarratzen zuena.
 
Stalinen jarrera garaiturik, Kamenek1927ko azaroan alderditik egotzi zituzten [[Kamenev]], [[Zinoviev]] eta Trotski buru zuen ezkerra –Radek,([[Karl PreobrazenskiRadek|Radek]], Rakovski…–[[Jevgeni alderditikPreobrazhenski|Preobrazhenski]], egotziak[[Khristian izan ziren (1927ko azaroaRakovski|Rakovski]]). Hala berean, Stalin aukera hartaz baliatu zen eskuineko oposizioa ere alderditik kanpo uzteko –Bukharin, Rikov, Tomski…–. ([[EkonomiaBukharin]]ri eta, [[gizarteRikov]]ari dagokienez, 1927tik[[Mikhail 1939rainokoTomski|Tomski]]). aldiaren ezaugarriak planifikazioa eta nekazaritzaren kolektibizazioa dira.
 
1928anEkonomiari eta gizarteari dagokienez, 1927tik [[1939]] arteko aldiaren ezaugarriak planifikazioa eta [[Kolektibizazioa Sobietar Batasunean|nekazaritzaren kolektibizazioa]] dira. [[1928]]an indarrean sartu zen lehen bost urteko plana (1928-1933). [[Industria]] ekoizpenaren hazkundea izugarria izan zen, [[industria astunarenaastun]]arena gehienbat. 1930ean abiaturik, [[nekazaritza1930]]renean abiaturik, nekazaritzaren kolektibizazioak ekonomia politiko berriaren garaian aberasturiko nekazarien ([[kulak]]) erresistentzia ekarri zuen; haien ekintzei –[[uzta]]k erretzea, aziendak pozoitzea, komunisten hilketa…–, errepresio izugarria eta ehunka mila kulaken deportazioa jarraitu zitzaizkien. Industriaren garapen azkarrarekin batera, [[harrikatz|ikatzaren]] eta [[burdina]]ren produkzioa bikoiztu zen, industria kimikoa sortu zen, komunikabide berriak ireki ziren. Stalinek 1933an, bost urteko planaren ondorio gisa, adierazi zuenez,
{{UEU|Iosif_Stalin-en_hitzaldia|Iosif Stalin-en hitzaldia|http://www.buruxkak.eus/liburua/gaur-egungo-munduaren-historia-1945-2009/1915|Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009}}
{{esaera2|Sobietar Batasuna, defentsa ikuspegitik, gaizki prestatutako estatu ahula izatetik indartsua izatera pasatu da. Prest gaude edozein gertakizunetarako; gai gara defentsarako beharrezkoak diren bitarteko moderno guztiak masan sortzeko, eta baita armada behar bezala hornitzeko ere, kanpoko erasoei aurre egiteko.|<ref>{{Erreferentzia|izena=Fernando|abizena=Martínez Rueda||izena2=Mikel|abizena2=Aizpuru Murua|izenburua=Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009|argitaletxea=Udako Euskal Unibertsitatea|data=2011|url=http://www.buruxkak.eus/liburua/gaur-egungo-munduaren-historia-1945-2009/1915|isbn=9788484383345}}</ref>. Testu osoa irakurtzeko [https://wikisource.org/wiki/Iosif_Stalin-en_hitzaldia Wikisourcen duzu eskuragarri]}}
 
Bigarren planak ([[1933]]-1938) [[industria1938]]) industria arinaren garapena ekarri zuen, nahiz eta lehentasuna betiere industria astunari eman zitzaion. Lehen bi planen arrakastak Sobieten[[sobiet]]en aginpidea eta Stalinen omena sendotu zituen sobietarren artean. 1934ko[[1934]]ko irailean sobieten herrialdea [[Nazioen Liga|Nazioen Elkartean]]n onartua izan zen. [[Espainia]]koEspainiako Gerra ZibileanZibil]]ean SESBk errepublikako gobernuari lagundu zion.
 
Barne aldekoBarnealdeko giroa itxuraz bare zela, [[1934]]ko abenduan [[Sergei Kirov]], [[San Petersburgo|Leningradoko]] idazkariarenidazkaria, hilketakhil (1934kozuten. abenduan)Horren ondorioz, alderdiko koadroenkoadro asko [[kontzentrazio esparruetarakoesparru]]etara deportazioadeportatuak ekarriizan zuen,ziren baitaeta, Moskuko prozesuen ondoriozondoren ([[1936]]-[[1938]]), Armadakoarmadako eta goardia zaharreko lehen mailako buruzagienburuzagiak fusilatzeafusilatu erezituzten: [[Zinoviev]], [[Kamenev]], [[Georgi Piatakov|Piatakov]], [[Karl Radek|Radek]], [[Bukharin]], [[Rikov]], Tukhatxevski…[[Mikhail Tukhatxevski|Tukhatxevski]]…
 
1939ko[[1939]]ko abuztuan, [[Alemania]]k eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunak]] elkarri ez erasotzeko ituna[[Molotov-Ribbentrop Ituna]] sinatu zuten, beraren klausula sekretuek [[Polonia]]ren partiketa ezartzen zutela.
 
==Bigarren Mundu Gerra==