Tereo: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Luistxo (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Luistxo (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
2. lerroa:
 
[[Fitxategi:Tereo.jpg|thumb|300x300px|[[Peter Paul Rubens|Rubens]]: ''Tereus Aurre Burua bere Semea Itys'', 1636-38]]
[[Greziar mitologia|Greziako mitologian]], '''Tereo''' ({{Lang-grc|Τηρεύς}}) bat izan zen [[Traziar|ThracianTraziako]] kingerrege izan zen,<ref name="T">[[Tuzidides|Thucydides]]: ''Historia Peloponnesian Gerra'' [[wikisource:History of the Peloponnesian War/Book 2#2:29|2:29]]</ref><ref>''[[Liburutegi mitologikoa|Bibliotheca]]'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0022&layout=&loc=3.14.8 3.14.8]</ref> semea [[Ares|Aresen]] eta senarra [[Prokne|Procne]]semea. ProcneTraziarren etaartean Tereusizen izanohikoa zuenzen seme bat, [[Filomela|Itys]]Tereo.
 
== Mitologia ==
Tereo ezkondu zen [[Prokne]] [[Atenas|Atenasko]] printzesarekin, eta emaztearen ahizpa, [[Filomela]], Traziara joan zitzaienean bisitan, istorio tragiko bat bilakatu zen, [[Publio Ovidio|Ovidio]] poeta latindarraren ''[[Metamorfosiak (Ovidio)|Metamorfosiak]]'' lanean kontatu zuena. Euskaraz, [[Juan Mari Mendizabal|Juan Mari Mendizabalek]] itzuli zuen ''Ipuin Ankerrak'' bilduman, ''Filomela eta Prokne'' izenburuarekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ipuin ankerrak, Herodoto - Ovidio|url=http://armiarma.eus/millabidai/HerodotoOvidioIpuinAnkerrak07.htm|aldizkaria=armiarma.eus|sartze-data=2018-03-25}}</ref>. Xerezaderen Artxiboa literatur podcast-ean grabatu zuen halaber Ana Morales itzultzaileak<ref>{{Erreferentzia|abizena=Blogak.eus|izenburua=FILOMELA ETA PROKNE, Ovidio|hizkuntza=eu|url=https://blogak.eus/xalp/filomela-eta-prokne-ovidio|aldizkaria=blogak.eus|sartze-data=2018-03-25}}</ref>.
Tereus nahi den bere emaztearen ahizpa, [[Filomela|Philomela]]. Berak behartu zuen bere gainean, ondoren, moztu, bere hizkuntza eta bere ospatu gatibu, beraz, ezin izan zuen inoiz inori esan. Esan zuen bere emaztea, bere arreba hil zuen. Philomela wove letra bat [[Tapizgintza|tapiz]] irudikatzeko Tereus da delitua eta bidali ezkutuka Procne. Mendekua, Procne hil Itys eta zerbitzatzen bere haragia batean, bazkari bat bere aita Tereus. Noiz Tereus ikasi zer egin zuen, zuen hiltzen saiatu ahizpak, baina guztiak hiru izan ziren aldatu [[Olinpiar jainko|Olympian Jainko]] sartu hegaztiak: Tereus bihurtu zen, hoopoe; Procne bihurtu zen [[Urretxindor arrunt|urretxindorra]] zeinen abesti abesti bat dolua egiteko bere semea galtzea; Philomela bihurtu zen [[Enara|irentsi]], eta horrek ez du abestia.
 
Tereok Filomela bortxatu egin zuen, eta bortxatu ondoren, mihia moztu krimena sala ez zezan. Baina [[Tapizgintza|tapiz]] bat ehunduz Prokne ahizpari jakinarazi zion gertatua Filomelak, eta ahizpek mendekua egin zuten. Proknek eta Filomea Tereorekin zuen semea hil egin zuten, eta sukaldatu erregeari jaten emateko. Oturuntza antropofagikoa amaitzeko, jakin zezan Tereok zer gertatu zen, semearen burua zerbitzatu zioten plater batean.
Tereus izan zen, halaber, komun bat eman izena artean Thracians.
 
Tereok, amorruak erotuta, aizkora bat hartu eta ahizpak hil nahi izan zituen. Ihes egin zuten Filomelak eta Proknek basorantz, eta ihesi zihoazela laguntza eta barkamena eskatu zieten jainkoei, txori bihurtzeko, arren, ihes egiteko. "Filomela basoetako [[urretxindor]] bilakatu zen; Prokne, berriz, [[enara]] bihurtu eta bere jauregiko dorrean pausatu zen", dio Ovidiok<ref name=":02">{{Erreferentzia|izenburua=Ipuin ankerrak, Herodoto - Ovidio|url=http://armiarma.eus/millabidai/HerodotoOvidioIpuinAnkerrak07.htm|aldizkaria=armiarma.eus|sartze-data=2018-03-02}}</ref>. Jainkoek, gainera, Tereo bortxatzailea ere txori bihurtu zuten, minik gehiago egin ez zezanː [[argi-oilar]] bihurtu zuten.
 
Argi-oilarrari gandor ikusgarria izan liteke, beharbada, greziar gerlariek kaskoan zerabilten gandorraren inspirazioa. Tereoren bortxaren adierazgarri, gerlariek etsaiari ikara eragiteko sinbolo bat izan daiteke.
 
== Erreferentziak ==