Lankide:Amaia Agirrezabalaga/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
72. lerroa:
== Zazpi ekuazioko eredu sinple bat ==
Ongizate ekonomiaren arazo nagusiena, ongizate sozial baten funtzioaren maximo teorikoa aurkitzea da. Hainbat mugapenetara lotuta dago, hala nola, ekoizpen sistemak
Eredu ekonomiko sinpleenetan, aurrez
* OS = f (U1·U2) ondorengo baldintzetara lotutaː
* K= Kx + Ky (K kantitate totala, X ekoizpenean eta Yren ekoizpenean erabilitako kantitatearen berdina da).
84. lerroa:
Ekuazio hauen emaitzak Paretoren optimoa sortzen dute.
Adibide erreal batean, milioika kontsumitzailerekin, ehundaka produkturekin eta ekoizpeneko hainbat faktoreekin, kalkuluak askoz ere zailagoak
== Ongizate Sozialaren maximizazioa ==
97. lerroa:
Ondorengo diagraman, MN kurba utilitate sozialaren muga da. D puntua, lehen diagraman B puntua dena, aldaketa marjinalaren oreka dago (MRS = MRT), hau da, kontsumoa eta ekoizpena A puntuan eraldatzen dira. E puntua utlitate sozialaren mugaren barruan dago (inefizientzia bezala adierazia), izan ere, MRS C, MRT A puntuaren desberdina da.
Nahiz eta Paretoren efizientziaren arabera puntu guztiak ezberdinak izan, batek soilik adierazten du utilitate soizala noiz maximizatzen den. '''Z puntua, non utilitate funtzioaren muga (MN) indiferentzia sozialaren kurbaren (SI) tangentea den.'''
'''A pesar que todos los puntos en la Gran Frontera de Utilidad Social son eficientes de acuerdo a Pareto, solo uno identifica cuando la utilidad social se maximiza. Este punto (Z) es aquel en el cual la frontera de utilidad social (MN) es tangente con la curva social de indiferencia (SI) más alta posible.'''
== Ongizatea eta efizientzia ==
Nahiz eta ekonomiak "efizientziaren banaketa" dutela pentsatzen den, ekoizten diren ondasunak hauen utilitate maximoa lortzen duten pertsonetan banatzen direnean, ekonomialari askok nahiago izaten dute Paretoren efizientziaren kontzeptua erabili efizientzia egoakiren muga adierazteko,
Ongizate sozialeko neurri honen arabera, egoera bat optimoa izango da inoren egoera okertu gabe ezin daitekeenean inorena hobetu.
Paretoren efizientzia hau, soilik ondorengo irizpideak gogobetetzen badira lortu daitekeː
* Kontsumitzaile guztientzat ordezkapen marjinalaren erlazioa (RMS) kontsumoan berdina da. Hau, kontsumitzaile batek beste bati deribatu gabe gehiago lortu ezin duenean gertatzen da.
* Produktu guztientzako aldakuntza marjinalaren erlazioa berdin da. Hau, produktu baten ekoizpena handitzea beste produktu batzuen ekoizpena murriztu gabe egitea ezinezkoa denean gertatzen da.
* Ekoizpen prozesu guztietako berdinak dira ondasunaren kostu marjinala eta produktuaren irabazi marjinala. Ondasun zehatz bat ekoizten duten enpresa guztientzat faktore baten produktu fisiko marjinala berdina denean gertatzen da.
* Ordezkapen marjinaleko erlazioak kontsumoan ekoizpeneko aldakuntza marjinalaren tasen berdinak dira. Adibidez, ekoizpena kontsumitzaileen beharretara berdindu behar diren eremuetan.
Hainbat baldintzek inefizientziara eramaten dutela argudiatu da. Besteak beste ondorengoak barneratzen diraː
* Merkatuko egitura inperfektuakː monopolioak, monopsonioak, oligopolioak eta monopolioko egoera lehiakorrak.
A fin de determinar si una economía está evolucionando hacia un óptimo de Pareto, han sido elaborados dos “tests de compensación”. Estos se basan en la asumcion que la mayoría de los cambios mejoraran la situación de algunas personas pero empeoraran las de otros, así pues, estos exámenes se preguntan que sucedería si los ganadores compensaran a los perdedores. El “criterio de Kaldor” establece que si el máximo que los ganadores están preparados a pagar excede el mínimo que los perdedores están dispuestos a aceptar, el cambio contribuye a una situación óptima de acuerdo a Pareto. Esto se puede considerar como mirando el problema desde el punto de vista de los ganadores: que es lo que están dispuestos a ofrecer para obtener lo que desean. El “criterio de Hicks” considera la situación desde el punto de vista de los perdedores y establece que una actividad contribuirá a lograr un óptimo de Pareto si el máximo que los perdedores están dispuestos a ofrecer a los ganadores en orden a evitar el cambio es menos que el mínimo que los ganadores están preparados a aceptar para no implementarlo.▼
* Ekoizpeneko faktoreen esleipen inperfektu edo inefizientea.
* Merkaturaren akatsak, "kostu soziala" barne.
* Prezioen diskriminazioa, prezioen manipulazioa barne.
* Informazio asimetrikoa, gardentasun falta eta eragile-nagusiaren arazoa.
* Monopolio naturaletan epe luzeko kostuen gainbehera.
* Hainbat zerga tasa eta salneurri.
Ekonomia bat Paretoren efizientziara garatzen ari den determinatzeko asmoarekin "konpentsazio testak" burutu dira. Hau, aldaketa gehienak pertsona batzuen egoera hobetu eta beste batzuen egoera okertzen duenean oinarritu dira. Horregatik, irabazleak galtzaileei konpentsatuko balie zer gertatuko litzatekeen aztertu dute. "Kaldorren irizpide"-aren arabera, irabazleen maximoa
''Si ambas condiciones son satisfechas, tanto los ganadores como los perdedores estarán de acuerdo en implementar la actividad propuesta y la economía progresara hacia una situación óptima de acuerdo a Pareto. Esto se refiere como Eficiencia de Kaldor e Hicks o '''Criterio de Scitovsky'''.''▼
▲
▲''Si ambas condiciones son satisfechas, tanto los ganadores como los perdedores estarán de acuerdo en implementar la actividad propuesta y la economía progresara hacia una situación óptima de acuerdo a Pareto. Esto se refiere como Eficiencia de Kaldor e Hicks o '''Criterio de Scitovsky'''.''
== Ongizate ekonomiaren erlazioa beste adar batzuekin ==
== Kritika ==▼
Mikroekonomian erabiltzen diren teknika asko erabiltzen ditu ongizate ekonomiak. Horregatik, askotan adar bat bezala, eremu edo erdibideko zein garatutako espezializazio bat bezala ere ikusi daiteke. Ostera, bere emaitzak makroekomian aplikatuak izan daitezke, edota, eragina izan dezakete. Izan ere, ongizate ekonomia bi ekonomien hurbilketa bezala ikusi daiteke. Ikerketa eta ongizate ekonomiaren tekniken "galdu-irabaziaren analisia" emaitza zehatza da, baina alde batera uzten ditu banaketa irabaziaren aspektuak. Zientzia politikoak ongizate eremuko interesa ere elkarbanatzen du, baina teknika kuantitatibo gutxiago erabiltzen ditu.
Garapeneko teoriak ere arazo hauek aztertzen dituzte, eta garapen sozialerako funtsezkoak direla kontsideratzen da.
▲== Kritika ==
Ekonomilari edo politologo batzuk, hala nola, Austriar eskolakoak, utilitate funtzio kardinal bat eta/edo ongizate sozial kardinal baten funtzioa zehaztea posible den zalantzan jartzen dute. Eta posible izanda ere, funtzio horiek balio edo utilitate bat izango luketela argudiatzen dute. Arrazoirik funsezkoena utilitate sozialeko kurbak sortzeak duen zailtasuna da (bai praktikoki zein teorikoki). Gainera, indibiduo bakoitzaren kurba agregatuetatik abiatuta sortzen diren utilitate kurba sozialak adierazten dutena zalantzan jartzen da, nahiz eta kurbek dirudunenak zein txiroenak barneratu.
Paretoren araberako banaketa optimoak ere eztabaidatuak izan dira, batez ere, ondasun eta baliabideen arteko erlazioa ezagutzen ez den eskemetan. Aitzitik, teoria neoklasikoak erlazio hau ongi definituta dagoela azpimarratzen du.
Azkenik, utilitate ordinalen funtzioak zalantzan jartzen dituztenak ere badaude, "prezio indizeen" ordez "ordaintzeko prestutasuna" adierazten duten funtzioak proposatzen dituzte. Ongizate ekonomia prezio indizerik gabe kalkulatuak izan daitezke, baina, hau ez da ohikoa.
== Oharrak ==
|